Ιαπωνία: Σάνκα, οι θρυλικοί νομάδες της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου

Αυτή η ανάρτηση είναι μέρος του ειδικού μας αφιερώματος για τα Δικαιώματα των Ιθαγενών.

Κάποιες φορές ξεχασμένα γεγονότα, άνθρωποι ή ιστορίες ξεπηδούν από τη λήθη και ξυπνούν κάτι μες στη συλλογική μνήμη. Κάποιες φορές, επίσης, οι πρωταγωνιστές των ιστοριών αυτών γίνονται μέρος ενός θρύλου, του οποίου οι ιστορικές ρίζες είναι δύσκολο να ανιχνευτούν.

Πάνω κάτω αυτό συνέβη με μια ομάδα ανθρώπων που λέγεται ότι ζούσαν στα απομονωμένα βουνά και πεδιάδες του Ιαπωνικού Αρχιπελάγους μέχρι τη δεκαετία του '70. Είναι οι Ιάπωνες νομάδες ή Sanka [ja], που γράφεται είτε  山家 (άνθρωποι των βουνών) ή 山窩 (νομάδες των βουνών).

Τι θύμισε ξανά σε κάποιους Γιαπωνέζους την ύπαρξη αυτής της ομάδας ανθρώπων, που κατά τα φαινόμενα δεν έχουν καταγραφεί ποτέ από καμία κυβέρνηση; Ένα ντοκιμαντέρ του κρατικού καναλιού NHK [ja] λίγους μήνες πριν (σημείωση: το βίντεο έχει αφαιρεθεί πλέον από το YouTube).

Όπως η κλασική δυτική λογοτεχνία που εστιάζει στο μύθο του “ευγενή αγρίου”, κάποιοι bloggers αναρωτήθηκαν για τις ρίζες των θρυλικών αυτών νομάδων και το “φυσικό” τρόπο ζωής τους.

Mount Iwate, Japan. Image by Flickr user Jasohill (CC BY-NC-SA).

Όρος Ιγουάτε, Ιαπωνία. Φωτογραφία από το χρήστη του Flickr Jasohill (CC BY-NC-SA).

Ο χρήστης Onoda εξηγεί τι έχει ακούσει για τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες των Σάνκα μέχρι την εξαφάνισή τους:

サンカ−−これは外国の話ではない。日本に住み、農家の箕と呼ばれる道具を
修繕する技術力を持ち、農家の家々を回って修繕して麦や米や調味料などをもらい、
また、河原や崖の穴に住処を作って川魚を狩猟して、河原で水浴びもしていた、
家族をひとまとまりとした漂流生活者であった。[…]

彼らは1960年代を最後に忽然と姿を消す。[…]

純粋に彼らが消えた理由は、生計の糧である箕を使う農家も農地も
減ったこと。自由に暮らせる森も草原も河原も開発の波で次々に
姿を消したこと。土地所有の権利者から立ち入りを許されることが
難しくなったことなど、時代を考えればそうなんだろうなと、
思うことしきり。

Η ιστορία των Σάνκα δεν είναι σαν να κατάγονται από άλλη χώρα. Ζούσαν στην Ιαπωνία και είχαν τις τεχνικές ικανότητες για κατασκευή εργαλείων, όπως τα καλάθια λιχνίσματος του σταριού. Πήγαιναν από αγρόκτημα σε αγρόκτημα και τους έδιναν φαγητό, αλεύρι ή ρύζι, σε αντάλλαγμα για την χειρωνακτική εργασία τους. Κατασκεύαζαν τις κατοικίες τους κοντά σε κοίτες ποταμών ή μέσα σε σπηλιές ή γκρεμούς, ψάρευαν και πλένονταν στα ποτάμια. Ήταν περιπλανώμενοι που ζούσαν σε οικογενειακές μονάδες. […]

Μετά τη δεκαετία του '60, ξαφνικά εξαφανίστηκαν. […]

Ένας από τους λόγους της εξαφάνισής τους θα μπορούσε να είναι ότι τα εργαλεία όπως τα καλάθια λιχνίσματος και άλλα, τα οποία χρησιμοποιούνταν από τους καλλιεργητές και ήταν η εργασία και η ζωή τους, δε χρησιμοποιούνταν πλέον. Επίσης, τα δάση, τα ποτάμια και οι πεδιάδες που ζούσαν ελεύθερα είχαν εξαφανιστεί υπό τα κύματα της ανάπτυξης. Θα πρέπει να είχαν αρχίσει να αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως για παράδειγμα γαιοκτήμονες που δε θα επέτρεπαν την παραβίαση της ιδιοκτησίας τους από αγνώστους.

Σύμφωνα με το χρήστη jiyodan, οι Σάνκα ήταν ένας ελεύθερος λαός, οι οποίοι προσπάθησαν να αντισταθούν στην αφομοίωσή τους από την κεντρική ιαπωνική κυβέρνηση, η οποία κατά το 18ο και 19ο αιώνα ανάγκασε τους Αϊνού (στα βόρεια της χώρας) και τους Οκινάουα (στα Νησιά Ρίου Κίου) να εγκαταλείψουν τον πολιτισμό και τη γλώσσα τους και να υιοθετήσουν αυτά του κυρίως νησιού:

わが国には、古来から人別にも記載されない山窩(サンカ・サンガ)と呼ばれる山の民(非定住民・狩猟遊民)が居る。
明治維新以後に戸籍(壬申戸籍 /じんしんこせき)をつくるまで、山窩(サンカ・サンガ)は、治世の外に存在した自由民であった。
この山窩(サンカ・サンガ)は、九州から東北地方まで分布している所から、比較的後期の渡来系勢力に押されて、同化を拒み、山中に逃げ延びた「内地の原日本人系縄文人(原ポリネシア系)の一部ではないか」と考えられる。
つまり、先住民族の同化から取り残された残存の一部が、山窩(サンカ・サンガ)でないと、存在の理由が見当たらないのである。
勿論、山窩(サンカ・サンガ)にも渡来系勢力との接触はあるから、完全に文明から取り残された訳ではない。
山に篭った群れ、平地に降りて来て一郭に集団で居留したもの、その中間の存在もあった筈である。

Στη χώρα μας υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων, ανθρώπων του βουνού – άγνωστοι κάτοικοι ή νομάδες που ζούσαν από το ψάρεμα και το κυνήγι. Ονομάζονται Σάνκα και ποτέ δεν αναγνωρίστηκαν ως διαφορετική φυλή. Μέχρι τη δημιουργία των οικογενειακών μητρώων μετά την Μεταρρύθμιση Μεΐτζι [1868], οι Σάνκα ή Σάνγκα ήταν ένας ελεύθερος λαός που υφίστατο εκτός κυβερνητικού ελέγχου. Ήταν διασκορπισμένοι σε όλη τη χώρα από τη νότια περιοχή Κιουσού μέχρι τη βόρεια περιοχή Τοχόκου. Πιστεύεται ότι ωθήθηκαν βόρεια από φύλα που κατέφτασαν ιστορικά αργότερα. Αρνούμενοι να αφομοιωθούν, κατέφυγαν στα βουνά. Πιστεύεται επίσης ότι “θα μπορούσαν να αποτελούν κομμάτι των Τζομόν, των προγόνων των Ιαπώνων με πολυνησιακές ρίζες”. Με άλλα λόγια, η ύπαρξή τους εξηγείται μονάχα αν τους θεωρήσουμε τμήμα των ιθαγενών φύλων που αντιστάθηκαν στην αφομοίωσή τους. Οι Σάνκα είχαν επαφές με τους νέους πληθυσμούς, έτσι δεν ήταν εντελώς ξεκομμένοι από τον πολιτισμό. Υπάρχει η πεποίθηση ότι ζούσαν σε ομάδες και κατέφυγαν στα βουνά και στις πεδιάδες. […]

そして彼ら山に篭った群れの純粋な山窩(サンカ・サンガ)の生活にも、文明や道具の一部は取り入れられたが、生活様式だけは頑なに守って独自の生活圏を山岳地帯につくり、言わば祭らわぬ人々(統治されざる人々)として存在し、それが明治維新の少し後まで無人別集団として存在して居たのである。

Αργότερα, οι Σάνκα, παρομοίως με όσους ήταν κρυμμένοι στα βουνά, έπρεπε να αποδεχτούν την καθημερινότητά τους μες στον πολιτισμό και ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν εργαλεία. Συνέχισαν όμως πεισματικά να διατηρούν τον τρόπο ζωής τους και κατάφεραν να οριοθετήσουν την περιοχή διαμονής τους με φυσικά σύνορα βουνά και λόφους. Έτσι, συνέχισαν να υφίστανται ως “ένας λαός που δεν ήθελε να κυβερνιέται από εξουσία”. Μέχρι και λίγο αργότερα από την Μεταρρύθμιση Μεΐτζι  [1868], υφίσταντο σαν μη καταγεγραμμένη πληθυσμιακή ομάδα.

Κανείς δεν ξέρει ακριβώς γιατί αυτοί οι άνθρωποι τελικά “εξαφανίστηκαν” κατά τη δεκαετία του '70. Κάποιοι πιστεύουν επειδή τους στέρησαν τη γη όπου μπορούσαν να ζήσουν ελεύθερα. Το αποκαλούμενο οικονομικό θαύμα που μεταμόρφωσε την Ιαπωνία στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο τις λίγες δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δε θα μπορούσε να αποδεχτεί την ύπαρξη τέτοιων ανθρώπων ελεύθερων και εκτός του συστήματος.

Image by Jetalone (CC CC BY-NC-SA).

Φωτογραφία από το χρήστη Jetalone (CC CC BY-NC-SA).

Σύμφωνα με το χρήστη kuronekobyakudhan [jp] που έδωσε απάντηση σε ερωτήσεις σχετικά με τους Σάνκα στο Yahoo, δεν εξαφανίστηκαν ξαφνικά. Πιστεύει πως το φαινόμενο εξελίχθηκε και ο φτωχός πληθυσμός τελικά έγιναν οι νέοι Σάνκα.

Κάποιοι από αυτούς συνέχισαν να είναι περιθωριοποιημένοι όπως πολλές άλλες ελάσσονες ιαπωνικές κοινωνικές ομάδες, οι οποίες λόγω της ταπεινής τους καταγωγής που συχνά κρατούσε από τους προηγούμενους αιώνες, αντιμετώπιζαν διακρίσεις και δεν μπορούσαν ποτέ να γίνουν κομμάτι της κυρίως εργατικής τάξης και κοινωνίας. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που υφίσταται ακόμη και σήμερα, αν και σε διαφορετική κλίμακα, και το οποίο προσπαθεί να αντιμετωπίσει η εκάστοτε τοπική αυτοδιοίκηση:

山 窩族については徳川家康のブレーンのひとりであった林羅山などが記していますが、大正時代に三角寛が大衆紙に山窩を題材にした小説を発表するとちょっと した山窩ブームが起き、本来の山の民ではなく、社会をドロップアウトしてしまった人たち(世界恐慌もそれを後押しした)が山間部でのホームレス化してしま う社会現象が起きています。

Ένας από τους επικεφαλής της διοίκησης σογκούν του Tokugawa Yeyasu τον 16ο αιώνα, ο Hayashi Razan, είχε γράψει για αυτό το λαό των Σάνκα. Κατά την περίοδο Ταϊσό τα έτη 1912-1926, δημοσιεύτηκε σε δημοφιλή εφημερίδα ένα διήγημα συγγραφής Misumi Kan [ja] και μια γοητεία με τους Σάνκα εκδηλώθηκε. Ωστόσο, στην πραγματικότητα δεν ήταν αληθινά άνθρωποι των βουνών, ήταν ένα κοινωνικό φαινόμενο: παρίες της κοινωνίας κατέληγαν άστεγοι που ζούσαν στα βουνά, μια τάση που ενέτεινε η παγκόσμια κρίση.

そうした山窩族を含めた被差別民は各地に多く存在し、[…]山梨県内には調査資料では1935年にそうした被差別地区が23区域1818人(1993年にはそれが6区域293人に縮小し た。)とあります。

Τέτοια είδη Σάνκα και άλλων κοινωνικών ομάδων που υφίστανται διακρίσεις υφίστανται πολυάριμα σε όλες τις περιοχές της χώρας. […] Για παράδειγμα, στην Επαρχία Yamanashi σύμφωνα με έρευνα, το 1935 υπήρχαν σύνολο 1.818 άνθρωποι σε 23 “απομονωμένες συνοικίες”. Το 1993 ο αριθμός αυτός μειώθηκε σε 6, με σύνολο 293 κατοίκους.

Ο χρήστης Kuronekobyakudhan ανέφερε επίσης ότι στις μέρες μας σε κάθε περιοχή, η κυβέρνηση έχει ιδρύσει ένα γραφείο αυτοδιοίκησης μόνο για την αντιμετώπιση του προβλήματος των κοινωνικών διακρίσεων, θύμα των οποίων ήταν οι Σάνκα, κάτι που επίσης σημαίνει ότι αν και το πρόβλημα μπορεί να ελαττώθηκε, ακόμα αναζητά την επίλυσή του:

当然こうした仕事を担当する窓口の人は、その歴史的背景なども熟知していませんと親身な対応ができませんから、それなりの研修などを受講されています。

Ο κόσμος που εργάζεται σε αυτό τον τομέα γνωρίζει το ιστορικό υπόβαθρο που έφερε στο φως το φαινόμενο αυτό, επίσης γνωρίζουν πως πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τους ανθρώπους αυτούς και γι’ αυτό είναι κι εκείνοι άρτια εκπαιδευμένοι για την περίσταση.

Αυτή η ανάρτηση είναι μέρος του ειδικού μας αφιερώματος για τα Δικαιώματα των Ιθαγενών.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.