Iσημερινή Γουινέα: Μια Γλώσσα που αγνοεί τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Γλώσσες και Διαδίκτυο.

Στην Αγκόλα, τον Ιούνιο, στην 16η Τακτική Συνέλευση του Συμβουλίου των Υπουργών της Κοινότητας των Πορτογαλόφωνων Χωρών (Comunidade de Países de Língua Portuguesa – CPLP – ΚΠΧ) θα συζητηθεί η προσχώρηση της Ισημερινής Γουινέας ως μέλους στην Κοινότητα.  Μια έκθεση που συντάχθηκε από την αποστολή της ΚΠΧ που επισκέφτηκε την πρωτεύουσα Μαλάμπο, στις 4-5 Μάη, θα αποτελέσει τη βάση για την έναρξη της διαδικασίας ένταξης της χώρας που τελεί από το 1979 υπό την κυβέρνηση του Teodoro Obiang.

Σύμφωνα με τον ιστοχώρο της ΚΠΧ,  οι όροι που πρέπει να πληρούνται [pt] συνίστανται στην αποτελεσματική χρήση της πορτογαλικής γλώσσας στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας και η σύμπλευσή της με τις καταστατικές αρχές του οργανισμού, όπως “η υπεροχή της ειρήνης, της Δημοκρατίας, του Δικαίου, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης”.

Luanda 2010 - Eighth Meeting of Countries of the Portuguese Speaking Community. Photo by MRE Brasil on Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)

Luanda 2010 – Όγδοη Συνάντηση των Κρατών-Μελών της Κοινότητας των Πορτογαλόφωνων Χωρών. Φωτογραφία από: MRE Brasil on Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)

Δημιουργεί η γλώσσα δεσμούς;

O único território verdadeiramente humano é o da Língua. Deixemos pois este espaço livre da opressão dos interesses, deixemos comunicar as línguas, os homens, os povos.

Το μόνο αληθινό ανθρώπινο πεδίο είναι αυτό της Γλώσσας. Ας αφήσουμε το πεδίο αυτό ελεύθερο από την καταπίεση των συμφερόντων, ας επικοινωνήσουμε τη γλώσσα, οι άνθρωποι και οι λαοί.

σχολίασε ο Joana Ruas, στο blog O que fica do que passa (Τι μένει και τι συνεχίζει) [pt],  σε ένα άρθρο με τον τίτλο “ΚΠΧ, Ισημερινή Γουινέα και Σία,  Πετρέλαιο ή Πλατωνικός Έρωτας;”

Ο Justino Pinto de Andrade του blog Angola Resistente [pt] αναφέρει “Οι Πορτογάλοι ήταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι εξερευνητές που έφθασαν, το 1471, στην περιοχή που σήμερα αποτελεί την Ισημερινή Γουινέα”:

acharam a ilha de Bioko, a que depois chamaram Ilha Formosa, e também Fernando Pó. (…)
do ponto de vista histórico, houve, sim, um contacto da Guiné-Equatorial com a língua e a cultura portuguesas. Poderão, pois, ter restado ainda ténues reminiscências desse contacto, que justifiquem alguma nostalgia da língua e da cultura desaparecidas. Mas, depois, impôs-se o espanhol. A presença da língua francesa como língua oficial deve-se, sobretudo, às ligações fronteiriças que a Guiné-Equatorial tem com o Gabão e os Camarões – países francófonos – e a uma presença remota dos franceses nos seus territórios, também por ocasião do tráfico negreiro.

Βρήκαν το νησί του Bioko, που μετονομάστηκε σε Ilha Formosa, και επίσης Fernando Pó (…) από μια ιστορική άποψη, υπήρξε όντως επαφή ανάμεσα στην Ισημερινή Γουινέα και την πορτογαλική γλώσσα και κουλτούρα. Μπορεί, συνεπώς, να απέμειναν λεπτές υπομνήσεις αυτής της επαφής, που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν κάποια νοσταλγία για την εξαφανισμένη γλώσσα και κουλτούρα. Έπειτα, όμως, επιβλήθηκε η ισπανική. Η παρουσία της γαλλικής γλώσσας ως επίσημης οφείλεται, κυρίως, στις συνοριακές επαφές της Ισημερινής Γουινέας με τη Γκαμπόν και το Καμερούν- που είναι γαλλόφωνες χώρες- καθώς και στην μακρόχρονη παρουσία της γαλλικής στην περιοχή όπου υπήρχε δουλεμπόριο.

Ο Βραζιλιάνος δημοσιογράφος  Michell Niero, του μπλογκ O Patifundio [pt], προσθέτει πως  ” η Ισημερινή Γουινέα, μια ισπανική χώρα, ‘μιλά’ πορτογαλικά από το 2008 βάσει διατάγματος”:

tornou[-se] membro observador mesmo com uma população ínfima falando fá d’ambô, idioma crioulo com base lexical portuguesa.

Η χώρα έγινε παρατηρητής και μπήκε στη διαδικασία ένταξης ακόμα και με έναν πολύ μικρό πληθυσμό ομιλητών της fá d'ambô, μιας κρεολικής γλώσσας με λεξική της βάση την πορτογαλική.

Αν δεν είναι λοιπόν η γλώσσα, τι φέρνει η Ισημερινή Γουινέα στην Κοινότητα  Πορτογαλόφωνων Χωρών;

Η “Πετροδικτατορία”

Σύμφωνα με τη γνώμη του μπλογκ Debates e Devaneios (Διαφωνίες και Ονειροπολήσεις ) [pt] της Μοζαμβίκης:

A entrada da Guiné-Equatorial como membro de pleno direito para a Comunidade dos Países (ditos) de Língua Portuguesa (CPLP) tem apenas a ver com o petróleo, sendo outras questões basilares, como a língua, a democracia e os direitos humanos uma farsa. (…) A Guiné-Equatorial é uma ditadura? É sim senhor. Mas o que é que isso importa se tem petróleo, que é um bem muito superior aos direitos humanos?

Η προσχώρηση της Ισημερινής Γουινέας ως πλήρες μέλος στην Κοινότητα (των υποτιθέμενων) Πορτογαλόφωνων Χωρών σχετίζεται μόνο και αποκλειστικά με το πετρέλαιο, καθώς άλλα βασικά θέματα, όπως αυτό της γλώσσας, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μια φάρσα. (…). Είναι η Ισημερινή Γουινέα δικτατορία; Μάλιστα κύριε, είναι. Μα αυτό γιατί να μας νοιάζει αν έχει πετρέλαιο, που είναι απείρως υπέρτερο από τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Η ιδέα αυτή υποστηρίζεται και από τον  Henrique Sousa, από το μπλογκ O que fica do que passa, για τον οποίο η προσχώρηση “δεν βγάζει νόημα”,  δεδομένου πως η χώρα  “δεν είναι πορτογαλόφωνη ” αλλά  “πετροδικτατορία”. Έτσι συμφωνεί με το συγγραφέα και πολιτικό Manuel Alegre που χρησιμοποίησε τις ίδιες λέξεις.

Luba Beach Boys. Photo by John & Mel Kots on Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Μικρά αγόρια στην ακτή Luba. Φωτογραφίες: John & Mel Kots στο Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

To μπλογκ  El Bonsai de la Información (Tο Μπονσάι της Ενημέρωσης) [es]  το  2008,  δείχνει περιφρόνηση για τα ιστορικά και γλωσσικά “επιχειρήματα” που έπεισαν τα “τρία ισχυρότερα μέρη” της ΚΠΧ, -την Πορτογαλία, την Αγκόλα και τη Βραζιλία – και περιγράφει την άνεση με την οποία τα πετρελαϊκά συμφέροντα υπερτερούν στα ανθρώπινα δικαιώματα:

Con la valiosa ayuda de Libia, autorizada por el líder Muammar Gaddafi, aliado histórico de Obiang Nguema, a inicios de este año una delegación portuguesa visitó Malabo, capital de Guinea Ecuatorial. Angola celebró los primeros convenios hace cinco años y Brasil comienza a explotar un bloque promisorio en off-shore.

Με την πολύτιμη βοήθεια της Λιβύης, που εξουσιοδοτήθηκε από τον ηγέτη Muammar Gadaffi, ιστορικό σύμμαχο του Obiang Nguema, την αρχή αυτού του έτους μια πορτογαλική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε το Μαλάμπο, την πρωτεύουσα της Ισημερινής Γουινέας. Η Αγκόλα γιόρτασε τις πρώτες συμφωνίες, πέντε χρόνια πριν, ενώ η Βραζιλία άρχισε την εξερεύνηση μιας πολλά υποσχόμενης υπεράκτιας περιοχής.

Οι βασικές  αρχές: #ΑΠΟΤΥΧΙΑ

Ο βασικός κανόνας της ΚΠΓ είναι “η υπεροχή της Ειρήνης, της Δημοκρατίας, του Δικαίου, τωνΑνθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Κοινωνικής Δικαιοσύνης” (άρθρο 5), όπως και αναφέρεται σε ένα άρθρο που υπογραμμίζεται στον ιστοχώρο της Κοινότητας σε σχέση με την ουσιαστική ένταξη της Ισημερινής Γουινέας στην κοινότητα.

Ακόμα και το 2010, η πιθανότητα να γίνει η Ισημερινή Γουινέα, το ένατο συγγενές μέλος της ΚΠΓ- μαζί με την Πορτογαλία, τη  Βραζιλία, την Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη, τo Πράσινο Ακρωτήριο, τη Γουινέα-Μπισσάου, το Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, και το Ανατολικό Τιμόρ- οδήγησε στην κινητοποίηση των πολιτών και των οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών στις πορτογαλόφωνες χώρες ενάντια στη συμπερίληψή της.   Σημείο αιχμής ήταν η έλλειψη σεβασμού για τις βασικές αρχές του οργανισμού, καθώς οι συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι πολύ γνωστές.

National Commission on Human Rights of Equatorial Guinea. Screenshot of a video about poverty and rights abuse amid oil wealth, on Youtube by CSMonitor100 (The Christian Science Monitor)

Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ισημερινή Γουινέα. Εικόνα από βίντεο για την φτώχεια και τα δικαιώματα που παραβιάζονται χάριν του πετρελαίου και του πλούτου, διαθέσιμο στο Youtube από το CSMonitor100 (The Christian Science Monitor)

H αναφορά και το διαδικτυακό δημοψήφισμα “Guiné Equatorial na CPLP não!” (Όχι η Ισημερινή Γουινέα στην ΚΠΓ!) [pt], που δημιουργήθηκε το  2010 και πρόσφατα αναβίωσε στο Blog 19 [pt], της Διεθνούς Αμνηστίας στην Πορτογαλία ζήτησε την επιβολή:

condições relativamente aos abusos flagrantes da liberdade de expressão e à comprovada repressão da sociedade civil do país.

όρων σχετικών με τις κατάφωρες παραβιάσεις της ελευθερίας έκφρασης και τη διεγνωσμένη καταπίεση της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα.

Η ανυπαρξία ελευθερίας στην έκφραση, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η έλλειψη σεβασμού στο δίκαιο ήταν τα θέματα των εκθέσεων του οργανισμού Freedom House και της Διεθνούς Αμνηστίας τη χρονιά που μας πέρασε.

Ο Celestino Bacale, του κόμματος Convergencia Para a Democracia (Σύγκλιση για την Κοινωνική Δημοκρατία) του μόνου αντιπολιτευτικού κόμματος στο κοινοβούλιο επιβεβαίωσε πως το καθεστώς συνεχίζει την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων άσχετα με την ένταξη ή τη μη ένταξή της χώρας στην ΚΠΓ. Σε ένα δελτίο τύπου [es], το Κίνημα Αυτοκαθορισμού για το Νησί Bioko υποστηρίζει πως ο Πρόεδρος  Teodoro Obiang ελπίζει “να χρησιμοποιήσει παράνομα τον αξιοπρεπή αυτό θεσμό ως προσωπική υπηρεσία που θα τον βοηθά να καταπνίγει την ηχώ της βαρβαρότητας και τη φυλάκιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα του”. Και κάνει έκκληση:

Admitirle en la CPLP es animar al dictador guineano a seguir perpetrando daños contra los pueblos de Guinea Ecuatorial.

Η αποδοχή του στην ΚΠΧ θα ενεργοποιήσει τον δικτάτορα που θα συνεχίσει την τέλεση βλαβερών πράξεων ενάντια στο λαό της Ισημερινής Γουινέας.
Η απόφαση ένταξης της χώρας στην Κοινότητα μπορεί να ληφθεί στην Ένατη Σύνοδο των Ηγετών και Κυβερνήσεων της ΚΠΧ, που θα λάβει χώρα στη Μοζαμβίκη το 2012. Ο Justino Pinto de Andrade, του μπλογκ Angola Resistente [pt], πιστεύει πως: “το πρόβλημα της ένταξης της Ισημερινής Γουινέας μπορεί να είναι χρήσιμο για την αναθεώρηση του αληθινού σκοπού της ΚΠΓ”.

Que tipo de Comunidade a organização persegue: Será um qualquer modelo de integração? (…) Será a CPLP apenas um palco de concertação política e diplomática, para facilitar a tomada de determinadas posições comuns na arena internacional? Será uma via para a promoção da língua portuguesa e de culturas afins? Será um mecanismo de protecção dos interesses de cidadãos de uns países dentro dos outros países membros? Será um expediente para a facilitação da promoção de negócios?

Τι είδους Κοινότητα επιδιώκει ο οργανισμός: Θα είναι απλά ένα μοντέλο για οποιαδήποτε συμμετοχή μιας χώρας; (…) Θα είναι απλά η ΚΠΓ μια σκηνή για τη  διπλωματική και πολιτική ένωση, με σκοπό να διευκολύνει συγκεκριμένες κοινές θέσεις στη διεθνή αρένα; Θα είναι όχημα για την προώθηση της Πορτογαλικής γλώσσας και κουλτούρας; Θα συνιστά μηχανισμό προστασίας των συμφερόντων των πολιτών σε κάποια μόνο κράτη-μέλη…; Θα είναι υποδομή υποστήριξης των επιχειρήσεων;

Το άρθρο συντάχθηκε μαζί με την Ana Lúcia Sá.

Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Γλώσσες και Διαδίκτυο.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.