Στις 24 Μαρτίου, τα περισσότερα μεξικανικά ΜΜΕ υπέγραψαν την  “Συμφωνία για την κάλυψη της βίας στο Μεξικό“, μία συνθήκη που ενοποιεί τα συντακτικά κριτήρια για την κάλυψη και το ρεπορτάζ ειδήσεων σχετικών με τη βία που προκαλείται από τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών, ο οποίος διεξάγεται στο Μεξικό από το 2006.

Πάνω από 700 οργανισμοί υπέγραψαν και υποστήριξαν την συνθήκη [es], όχι όμως και σημαντικοί ειδησεογραφικοί πρακτορεία όπως οι Reforma, La Jornada, Proceso και MVS Noticias.

Το έγγραφο [es] επισημαίνει 10 σημεία -όπως μεταφράστηκαν στο Bloggings by boz- για τα συντακτικά κριτήρια:

1) Ανάληψη θέσης κατά της βίας: […] τα ΜΜΕ δεν πρέπει ποτέ, υπό καμία συνθήκη, να δικαιολογούν πράξεις και επιχειρήματα του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας […].
2) Μην γίνεστε ακούσιοι εκπρόσωποι του οργανωμένου εγκλήματος: […] τα ΜΜΕ θα πρέπει να αποφύγουν τη χρήση εκφράσεων που χρησιμοποιούν οι παραβάτες […]. Να αποτρέψουν τη μετατροπή παραβατών ή υπόπτων σε θύματα ή δημόσιους ήρωες […].
3) Παρέχετε το πλαίσιο της πληροφορίας: Να παρουσιάζετε την πληροφορία στο σωστό πλαίσιο και με προοπτική […]
4) Να αποδίδετε συγκεκριμένη ευθύνη για εγκλήματα: […] Οι περιπτώσεις όπου κρατικές δράσεις για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος υποπίπτουν σε ακρότητες, είναι έκνομες ή παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα, θα πρέπει να καταγράφονται […] όταν οι κρατικές δράσεις είναι σύννομες, θα πρέπει να διευκρινίζεται ότι η βία οφείλεται στις εγκληματικές ομάδες.

Η λίστα συνεχίζει:

5) Μην προδικάζετε τους κατηγορούμενους
6) Προστατεύστε τα δικαιώματα θυμάτων και ανηλίκων
7) Προωθείτε την πρόληψη του εγκλήματος και ενθαρρύνετε τους πολίτες να αποτάσσονται το έγκλημα
8) Προστατεύστε τους δημοσιογράφους
9) Αλληλεγγύη στους δημοσιογράφους που δέχονται απειλές ή επιθέσεις
10) Μην θέτετε σε κίνδυνο επιχειρήσεις κατά εγκληματιών

Ακολουθεί το βίντεο προβολής της συνθήκης [es]:

(Προσοχή: το βίντεο περιέχει ακραίες εικόνες)

(Σημείωση μεταφραστή: Το βίντεο στην αρχική διεύθυνση όπως αναφέρεται στο πρωτότυπο έχει καταστεί απόρρητο από τον χρήστη)

Οργανισμοί όπως το Άρθρο 19 [es] και η Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων χαιρέτισαν το κείμενο, καθώς θεωρείται θεμελιώδες για την προστασία της ζωής των δημοσιογράφων: το Μεξικό είναι η πιό επικίνδυνη χώρα για τα ΜΜΕ στο δυτικό ημισφαίριο, και η υπ’ αριθμό 1 χώρα σε εξαφανίσεις δημοσιογράφων [es]. Πάντως, ο Darío Ramirez (@expresate33), διευθυντής του Άρθρου 19 στο Μεξικό, εξέφρασε κάποιες επιφυλάξεις:

No menciona que las agresiones también vienen de la fuerza pública y esto alenta un contexto de falta de estado de derecho para la lib exp

No se reconoce que es un documento inicial y perfectible

Υποστηρικτές του κειμένου, όπως η Gabriela Warkentin -ακαδημαϊκός στο πανεπιστήμιο Iberoamericana και αναλύτρια στη ForoTV- δημοσίευσε ένα άρθρο γνώμης στην El Universal [es] (μιά εφημερίδα που συνυπέγραψε το σύμφωνο και ήδη δημοσίευσε [es] τα συντακτικά κριτήρια για το ρεπορτάζ της βίας):

Podemos gritar censura o aplaudir a rabiar. Pero, neta, no nos confundamos: cuando logremos que la población entienda la diferencia entre el Blog del Narco y el periodismo profesional, nadie necesitará de acuerdo alguno.

Όμως το έγγραφο πυροδότησε ισχυρές διαφωνίες και επικρίσεις -προερχόμενες εκτός της ισχυρής ομάδας που συνυπέγραψε την συνθήκη- καθώς το σύμφωνο αντιμετωπίζεται σαν μηχανισμός χειραγώγησης και απόκρυψης πληροφοριών από τον επίσημο διάλογο με την κυβέρνηση του προέδρου Felipe Calderón, προκειμένου να δικαιολογηθεί ο πόλεμος και η απώλεια περισσοτέρων από 30.000 ζωές.

Για πολλούς, το γεγονός ότι το σχέδιο σχετίζεται με τον οργανισμό Televisa και την πρωτοβουλία Iniciativa México του στερεί τη νομιμότητα. Η Iniciativa Mexico [es] είναι μια ομάδα από ΜΜΕ, διανοούμενους και επιχειρηματίες που ένωσαν τις δυνάμεις τους κατά τον εορτασμό της Δισεκατονταετηρίδας, προκειμένου να αναδείξουν τις αξίες του Μεξικού μέσα από καλέσματα σε δράση, εθελοντική δουλειά και επιχειρηματικές πρωτοβουλίες για την υποστήριξη της αστικής κοινωνίας που ενδιαφέρεται για τη “μεταμόρφωση” της χώρας. Ο ερευνητής John M. Ackerman έγραψε  σχετικά με την Iniciativa México το 2010 σε άρθρο γνώμης στην La Jornada [es]:

El lanzamiento de la Iniciativa México (IM) demuestra que el país se acerca de forma franca hacia el totalitarismo. Bajo este sistema político, la clase dominante no se conforma con el ejercicio de la autoridad desde las instituciones gubernamentales, sino que despliega agresivas campañas propagandísticas con el fin de controlar la totalidad de la vida pública y privada de los ciudadanos. Tales intentos de “reducación” cívica típicamente prometen “liberar” al pueblo de una historia de “atraso”. Aspiran a crear un país ficticio a partir de una “revolución cultural” que instale nuevos valores y prácticas.

Υπέβαλλα στον John M. Ackerman μερικές ερωτήσεις σχετικά με το ρεπορτάζ της βίας και τη σχέση του με την Iniciativa México:

Ποιό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα με την συνθήκη;

Το κεντρικό πρόβλημα, κατά την άποψή μου, είναι η απαίτηση “πλαισίωσης” και “σαφούς απόδοσης ευθυνών” σε κάθε ρεπορτάζ για το οργανωμένο έγκλημα. Συγκεκριμένα, “όταν οι κρατικές δράσεις είναι σύννομες, θα πρέπει να διευκρινίζεται ότι η βία οφείλεται στις εγκληματικές ομάδες”.  Αυτό εμφανώς αποτελεί κωδικοποίηση της απαλοιφής των προοπτικών (όπως το κίνημα “Όχι άλλο αίμα”) που κυρίως κατηγορούν την αποτυχημένη κυβερνητική στρατηγική, και όχι τους εγκληματίες, για την απότομη αύξηση της βίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια.  Η κεντρική ιδέα πίσω από την συνθήκη είναι ότι τα ΜΜΕ θα πρέπει να υποστηρίζουν, αντί να κριτικάρουν, την κυβέρνηση, καθώς η κριτική υποτίθεται ότι ενδυναμώνει τους εμπόρους ναρκωτικών.

Σχετικά με το άρθρο σας στην La Jornada για την Inciativa Mexico, είναι αυτή η συμφωνία μέρος ενός σχεδίου για την εγκαθίδρυση “απολυταρχικού κράτους”;

Ναι, σαν μέρος της “Iniciativa Mexico” και μιας πρωτοβουλίας που διεξάγεται από το ολιγοπώλιο τηλεοπτικών μέσων (Televisa και TV Azteca), σε συμμαχία με άλλα ΜΜΕ, αυτή η συμφωνία εμφανώς αποτελεί μέρος ευρύτερου σχεδίου της κυβέρνησης και ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων, στην προσπάθειά τους να ελέγξουν και να “κατευθύνουν” την κοινή γνώμη. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους παράγοντες αυτούς, καθώς οι προεδρικές εκλογές του 2012 κυριολεκτικά μας χτυπάνε την πόρτα, και θέλουν να διασφαλίσουν ότι η Αριστερά δεν θα δρέψει καμία ευκαιρία.

Είναι απαραίτητο να υπάρχει ειδικός κώδικας ομογενούς συμπεριφοράς κατά το ρεπορτάζ της βίας στο Μεξικό;

Όχι, δεν είναι απαραίτητο. Πραγματικά σημαντικό είναι να διασφαλιστεί περισσότερος ιδεολογικός πλουραλισμός και οικονομικός ανταγωνισμός στα μέσα, και κυρίως στην τηλεόραση. Αυτό είναι που θα βοηθούσε να βελτιωθούν τα πρότυπα του ρεπορτάζ.

Ο Conrado Romo, ιστολόγος στο blog πολιτών Crítica Pura, γράφει σε παρόμοιο τόνο στο κείμενό του που τιτλοφορείται “Iniciativa México: η δικτατορία του θεάματος” [es]:

¿No tenemos medios maduros que puedan asumir responsabilidad sobre los cómo y los por qué de sus actos? ¿Estamos condenados en México a la sobre regulación del todo?

Φωτογραφία από τον χρήστη του Flickr DVIDSHUB (CC BY 2.0)