Η 3η Μαίου έχει ανακηρυχτεί Παγκόσμια Μέρα της Ελευθερίας του Τύπου από τα Ηνωμένα Έθνη, με σκοπό την αύξηση της ευαισθητοποίησης για την σημασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης διεθνώς.

Όπως και σε πολλές άλλες χώρες, έτσι και στην Ουκρανία τη μέρα αυτή, οι δημοσιογράφοι παραδοσιακά ανακοινώνουν τα αποτελέσματα μιάς αρνητικής κατάταξης στην κλίμακα των “Εχθρών του Ελεύθερου Τύπου.” Φέτος, το Ινστιτούτο Μαζικής Πληροφόρησης και η ουκρανική Ένωση Εμπορικού Τύπου συμπεριέλαβαν τον πρόεδρο Victor Yanukovych και τον πρωθυπουργό Mykola Azarov στις κορυφαίες θέσεις της “μαύρης λίστας.” Ανάμεσα στα περιστατικά [uk] που προκάλεσαν την συμπερίληψη του προέδρου Yanukovych στη λίστα ήταν η απαλοιφή της επίκρισης του καθεστώτος από το αφιέρωμα του τηλεοπτικού καναλιού  “1+1” στις 100 του μέρες στην εξουσία, η απαγόρευση φωτογράφισης της προεδρικής αυτοκινητοπομπής από δημοσιογράφους της εφημερίδας Vechirni Visti, και η απαγόρευση υποβολής ερωτήσεων από δημοσιογράφους κατά την διάρκεια κοινής συνέντευξης τύπου του προέδρου με τον Ρώσο πρόεδρο Dmitry Medvedev.

Η Παγκόσμια Μέρα Ελευθερίας του Τύπου προκάλεσε επίσης πολλές συζητήσεις σχετικά με την συνθήκες λειτουργίας των ΜΜΕ στην Ουκρανία, και τους πιθανούς λόγους της συρρίκνωσης της ελευθερίας του τύπου στη χώρα.

Στο blog του Ukrayinska Pravda, ο δημοσιογράφος Serhiy Leshchenko έγραψε [uk] για τη διαφορά μεταξύ της επίσημης ουκρανικής Μέρας του Δημοσιογράφου και της Παγκόσμιας Μέρας Ελευθερίας του Τύπου:

Μία [τεχνητή] γιορτή – η Μέρα του Δημοσιογράφου – υπάρχει στην Ουκρανία, και γιορτάζεται στις 6 Ιουνίου. Αυτή η γιορτή ξεκίνησε από κρατικούς αξιωματούχους και ανακηρύχτηκε με προεδρικό διάταγμα. […] Είναι ιδιαζόντως κυνικό το πως, πριν την επίσημη Μέρα του Δημοσιογράφου, στις 6 Ιουνίου, διάφοροι βουλευτές και κρατικοί αξιωματούχοι επιχειρούν να δελεάσουν τα γραφεία σύνταξης με αφορμή την “επαγγελματική αργία τους.” Το απαύγασμα αυτού του παραλογισμού είναι η εικόνα της απονομής διαφόρων κυβερνητικών βραβείων σε προσκείμενα μέσα, αντιπροσωπευτικών της “αξίας” τους.

Είναι συγκρίσιμο, για παράδειγμα, με την εικόνα ενός χασάπη που αποδίδει τιμές σε μία αγελάδα τη Μέρα του Βοδινού.

Η πραγματική Μέρα του Δημοσιογράφου στον υπόλοιπο νορμάλ κόσμο είναι η 3η Μαίου – η Παγκόσμια Μέρα Ελευθερίας του Τύπου. Είναι μία μέρα κατά την οποία οι δημοσιογράφοι δεν γιορτάζουν τίποτα, παρά θυμούνται τους δολοφονημένους τους συναδέλφους, τους πολιτικούς που παρακωλύουν την δουλειά τους, και τις κυβερνήσεις που επιβάλλουν λογοκρισία.

Η Zoryana Byndas, εκτελεστική αρχισυντάκτρια της διαδικτυακής εφημερίδας Pohlyad, μοιράστηκε [uk] την εμπειρία της, με τάσεις δυσπιστίας για το είδος της ελευθερίας του τύπου που επικρατεί στην ουκρανική βιομηχανία των μέσων:

Είχα πρόσφατα συνάντηση με διαφημιστή για πιθανή συνεργασία. Συζητήσαμε σχετικά με τις υπηρεσίες του, και για το πως θα μπορούσαν να παρουσιαστούν με τον καλύτερο τρόπο στους αναγνώστες μας, διευκρινίζοντας λεπτομέρειες. Στο τέλος της συνάντησης, ο άνθρωπος αυτός με ρώτησε για τον ιδιοκτήτη της διαδικτυακής εφημερίδας Pohlyad. Του απάντησα ότι τα πάντα σχετικά αναφέρονται στην ιστοσελίδα μας. Ο πιθανός συνεργάτης γέλασε κυνικά και είπε, “Άντε, καλά, εσύ διευθύνεις το μαγαζί, αλλά ποιανού ιδιοκτησία είναι, ποιός σας χρηματοδοτεί, ποιό κόμμα;” Του εξήγησα ξανά. Ο άνθρωπος άρχισε να γίνεται νευρικός, και μου είπε για μία εφημερίδα που χρηματοδοτείται από έναν τύπο στον οποίο επίσης ανήκει ένα τηλεοπτικό κανάλι’ και για το πως αυτή η εφημερίδα καλύπτει διαρκώς τις δραστηριότητες ενός συγκεκριμένου κόμματος, που σημαίνει ότι του ανήκει. Ο άνθρωπος ήταν πεπεισμένος πως μιά μικρή ομάδα θιασωτών, όπως οι φίλοι μου κι εγώ, δε θα μπορούσαμε να διευθύνουμε μιά διαδικτυακή εφημερίδα, καθώς τέτοια μέσα συστήνονται μόνο για να [προβάλλουν κάποιους και να λοιδωρήσουν άλλους δημοσίως].

“Όντως,” σκέφτηκα, “έχει δίκιο ο άνθρωπος.” Ο ανεξάρτητος τύπος σήμερα [είναι πρωτοφανής]. Ακόμα κι αν εξακολουθεί να υπάρχει κάπου, μπαίνει κανείς στον πειρασμό να ψάξει τα ψιλά γράμματα.

Στο ουκρανικό πολιτικό κοινωνικό δίκτυο Politiko.ua, ο χρήστης Serhiy Trehubenko κριτικάρισε [uk] τα ουκρανικά μέσα, δηλώνοντας πως η ελευθερία του τύπου δεν επαρκεί από μόνη της για την Ουκρανία:

Ο ουκρανικός τύπος διαιωνίζει την λειτουργία του σοβιετικού: θεωρητικά, στηρίζει την ανάπτυξη, αλλά το αποτέλεσμα δείχνει πως είναι χειρότερος από την κομμουνιστική λαίλαπα.

Σε πολιτισμένες χώρες, κάποια πράγματα είναι δεδομένα, αλλά στα μετα-σοβιετικά κράτη, είναι υπό συζήτηση. Η ελευθερία του τύπου δεν επαρκεί, πρέπει να δημιουργήσουμε επίσης έναν ευφυή και υπεύθυνο τύπο, που να μπορεί να εξηγεί τα πράγματα όπως έχουν και να προτείνει τρόπους βελτίωσής τους.

Στο Vikna.if.ua, η blogger Viktoriya Yadoshchuk εξήγησε [uk] γιατί η Παγκόσμια Μέρα Ελευθερίας του Τύπου δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν απλή τυπικότητα στην Ουκρανία:

Φυσικά, από την Πορτοκαλί Επανάσταση και μετά, η ουκρανική κοινωνία έχει εκδημοκρατιστεί εξαιτίας του τύπου. Αυτό δεν επαρκεί, όμως, διότι δεν έχει επιτευχθεί η πλήρης ελευθερία της έκφρασης στην Ουκρανία. Επιπλέον, η ελευθερία της έκφρασης έχει υποστεί υποχώρηση αφότου ανέλαβε την εξουσία ο [πρόεδρος] Yanukovych, σύμφωνα με τον οργανισμό Freedom House. […]

Όπως βλέπουμε, η κατάσταση είναι κρίσιμη: για μία ακόμα φορά, οι Ουκρανοί φοβούνται να πουν την αλήθεια, φοβούνται για τις ζωές τους. Πιστεύω πως η ίδια η κοινωνία πρέπει να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα. Αν το έθνος πει την αλήθεια ενωμένο, θα ταρακουνήσει την κυβέρνηση και θα την αναγκάσει να [επανακαθορίσει τη στάση της]. Ας παραμερίσουμε το φόβο και την αμφιβολία, ας μείνουμε τίμιοι, κι ας μην επιτρέψουμε στους κρατούντες να καταστρέψουν την πιο σημαντική αξία: την ελευθερία. Την ελευθερία της επιλογής, της σκέψης, της έκφρασης!

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Ελευθερίας του Τύπου, η οργάνωση Freedom House δημοσίευσε μιά έκθεση που επισημαίνει [ru] την διαρκή υποχώρηση της ελευθερίας του τύπου στην Ουκρανία, είδηση που αναδημοσιεύτηκε εκτενώς από Ουκρανούς Ukrainian bloggers και χρήστες του Twitter. Λίγους μήνες νωρίτερα, η οργάνωση είχε επίσης υποβαθμίσει [en] την κατάταξη της Ουκρανίας στην κλίμακα ελευθερίας, από “ελεύθερη” σε “μερικά ελεύθερη.”