Από τα μέσα ενημέρωσης έως τα manga: πώς άλλαξε η ποπ κουλτούρα της Ιαπωνίας μετά την Φουκουσίμα

psycho-pass

Φωτογραφία μέσω οθόνης  υπολογιστή της ιστοσελίδας Psycho-Pass. Το Pyscho-Pass είναι ένα δυστοπικό anime που δημιουργήθηκε μετά τις καταστροφές της 11ης Μαρτίου.

 

 

After Fukushima Conference

Το εργαστήριο της 5ης Ιουνίου στο πανεπιστήμιο στο Leiden. Η εικόνα με την άδεια του Bryce Wakefield.

Το πανεπιστήμιο του Leiden στην Ολλανδία φιλοξένησε την  Ασφάλεια και Καταστροφή στην ιαπωνική λαϊκή κουλτούρα μετά τη Φουκουσίμα, ένα μονοήμερο εργαστήριο την Παρασκευή, 5 Ιουνίου, που παρουσίασε συζητήσεις που θα ήταν ανοικτές για το κοινό.

Η Ιαπωνία γνώρισε μια «τριπλή καταστροφή» στις 11 Μαρτίου 2011, από τον καταστροφικό σεισμό και το καταστροφικό τσουνάμι, που οδήγησαν και τα δύο στην τρίτη κρίση στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα. Η σειρά των κατακλυσμών μερικές φορές αναφέρεται ως “3.11 (11η Μαρτίου)”.

Το Global Voices πήρε συνέντευξη από τον Dr. Bryce Wakefield, λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Leiden με ειδίκευση στην ιαπωνική πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις. Ο Wakefield διοργάνωσε στις 5 Ιουνίου το εργαστήριο και παρουσίασε εκείνη την ημέρα ότι αφορά τα manga και την πυρηνική ενέργεια μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα.

Nevin Thompson (NT): Πόσο σημαντικό ως γεγονός ήταν η 3.11 για την Ιαπωνία;

Dr. Bryce Wakefield (BW): Ο σεισμός, το τσουνάμι και το πυρηνικό ατύχημα φαινόταν σαν να άλλαζαν το παιχνίδι για την ιαπωνική κοινωνία εκείνη την εποχή. Γινόταν λόγος για φιλόδοξα σχέδια για την ανοικοδόμηση των κοινοτήτων που είχαν πληγεί από αυτές τις καταστροφές, ότι οι καταστροφές θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν μια νέα αναγέννηση για την Ιαπωνία, ότι θα επαναπροσδιόριζαν την στρατιωτική συμμαχία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, και ούτω καθεξής.

Υπήρξαν κάποιες άμεσες πολιτικές και κοινωνικές δράσεις μετά τις καταστροφές. Πριν από την καταστροφή των σχέσεων ΗΠΑ-Ιαπωνίας που είχαν καταστραφεί πάνω σε μια διαφωνία για τα στρατιωτικά θέματα πάνω στην Οκινάουα, και οι διμερείς προσπάθειες διάσωσης αμέσως μετά την καταστροφή άλλαξαν την συζήτηση με τρόπους που ενίσχυσαν την εικόνα της συμμαχίας.

Το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP), το οποίο βρισκόταν στην εξουσία σχεδόν συνεχώς από το 1955 μέχρι το 2009, κατάφερε να εκμεταλλευτεί την καταστροφή για να δείξει την αδυναμία και την απειρία της νέας DPJ κυβέρνησης, οδηγώντας εν μέρει στην νίκη του LDP το 2012. Η έμφαση σε συγκεκριμένα θέματα -την αξία του εθελοντισμού και της προετοιμασίας ενάντια σε μια κοινωνική καταστροφή, και τη θέση της πυρηνικής ενέργειας στην ιαπωνική κοινωνία, έγινε περισσότερο εμφανής στην εθνική συζήτηση

Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης για την καταστροφή τελικά εντάχθηκε από τις υπάρχουσες αφηγήσεις στην Ιαπωνία. Σήμερα η Φουκουσίμα και η αποκατάσταση από τις καταστροφές εξακολουθούν να είναι σημαντικά θέματα στον εθνικό διάλογο, αλλά η ευρεία στροφή στις πολιτικές και κοινωνικές προοπτικές που κάποιοι προέβλεπαν δεν ήρθε για να περάσει, ως αποτέλεσμα της καταστροφής.

NT: Πώς έχει μεταμορφωθεί η ποπ κουλτούρα από το ατύχημα της Φουκουσίμα;

BW: Εξαρτάται από το τι εννοούμε με τον όρο “λαϊκή κουλτούρα”. Όπως σημειώνεται μόλις τώρα, υπήρχε μια αυξημένη έμφαση στον εθελοντισμό μετά την καταστροφή. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένας τομέας της λαϊκής κουλτούρας που να αξίζει να ερευνηθεί.

Ένας από τους ορισμούς του λαϊκού πολιτισμού είναι ότι αφορά τις πρακτικές της καθημερινής ζωής: το πώς, για παράδειγμα, οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Στην περίπτωση μας, η Barbara Holthus του Πανεπιστημίου της Βιέννης θα δείξει πώς οι γονείς που ενδιαφέρονταν για την υγεία των παιδιών τους στον απόηχο της Φουκουσίμα συντόνισαν τις δραστηριότητές τους και χρησιμοποίησαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων και των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, με νέους τρόπους.

Ομοίως, ο Mire Koikari του Πανεπιστημίου της Χαβάης, θα εξετάσει το πώς η έννοια της αρρενωπότητας υποστηρίχθηκε στη λαϊκή προσπάθεια να αποκτήσει ο ιαπωνικός λαός περισσότερη επίγνωση της ανάγκης για πολιτική άμυνα.

Mια άλλη ομιλήτρια, η Katja Valaskivi του Πανεπιστημίου του Τάμπερε, έχει γράψει μια κριτική σχετικά με τις προσπάθειες της κυβέρνησης να ενσωματώσει τις έννοιες της ανθεκτικότητας στην δημόσια διπλωματία της στην εποχή μετά την Φουκουσίμα.

Η λαϊκή κουλτούρα είναι μια ευρεία έννοια, και όπως ακριβώς οι συνήθεις εικόνες των anime και manga που οι άνθρωποι σκέφτονται όταν ακούν την πρόταση “ιαπωνική λαϊκή κουλτούρα,” χρειαζόμαστε να εξεταστεί το δημοφιλές φαινόμενο γενικότερα.

NT: Πώς ασχολήθηκαν τα manga και τα anime ως προς το πυρηνικό ατύχημα;

BW: Πριν από την πυρηνική καταστροφή, τα manga και τα anime είχαν μερικές φορές αναπτυχθεί στο πλαίσιο των προσπαθειών των δημοσίων σχέσεων για να υποστηρίξουν την άποψη ότι η πυρηνική ενέργεια είναι ασφαλής.

Αν και υπάρχουν κάποια manga μετά τη Φουκουσίμα, που έχουν επισημανθεί υπέρ της “προπαγάνδας” για την πυρηνική ενέργεια, υπήρξαν και πιο επικριτικές φωνές. Αυτές οι επικριτικές φωνές, όμως, ταυτίζονται με τα μεγάλα θέματα της μεταπολεμικής περιόδου στα manga και στα anime. Αυτά τα θέματα τονίζουν τη σκοτεινή πλευρά της επιστημονικής προόδου.

Ορισμένα σκοτεινότερα έργα είναι επίσης συχνά απαισιόδοξα σχετικά με τις σχέσεις εξουσίας στην ιαπωνική κοινωνία και την πολιτική.

Για παράδειγμα η παρουσίαση της Mari Nakamura εξετάζει τα ζητήματα της εποπτείας στο πρόσφατο anime, Psycho-Pass. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν υπάρξει επίσης μια σειρά από αναδυόμενα έργα γεμάτα κριτική που προκαλούν δυσπιστία στην κυβερνητική αφηγηματική για την πυρηνική ενέργεια. Τα manga και τα anime συζητούσαν θέματα κρίσιμης σημασίας στο παρελθόν, και θα συνεχίσουν να θέτουν τέτοια θέματα σε σχέση με την Φουκουσίμα.

Ωστόσο, αυτά παρουσιάζονται συχνά με τρόπο ώστε να είναι μακριά από δύσκολο ή προκλητικό περιεχόμενο, όπως ασθένεια από την ακτινοβολία, από σεβασμό για τους επιζώντες.

NT: Η δεύτερη συζήτηση επικεντρώθηκε στις «αφηγήσεις ασφάλειας», και το ISIS έρχεται ως ένα θέμα. Ποια είναι η σχέση της με την καταστροφή της Φουκουσίμα;

BW: Στην παρουσίασή του, ο Matthew Penney του Πανεπιστημίου Concordia στο Μόντρεαλ μίλησε για τη σχέση μεταξύ του δημόσιου λόγου και του λαϊκού πολιτισμού στην Ιαπωνία, στο πλαίσιο της πρόσφατης συζήτησης για το ISIS.

Αυτός επικεντρώθηκε στην έννοια της πολιτικής αυθεντίας σαν ένα είδος λαϊκής κουλτούρας των επιδόσεων, και η έννοια των αυθεντιών ως χαρακτήρες που έχουν καλλιεργηθεί σε όλες τις πλατφόρμες των μέσων ενημέρωσης.

Οι χαρακτήρες αυτοί φαίνεται να είναι «ειδικοί» σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, αλλά επειδή το πνευματικο τους πεδίο είναι τόσο ευρύ, είναι αμφίβολο το κατά πόσον μπορούν να προσφέρουν πραγματική ανάλυση αντί του συναισθηματικού σχολιασμού σχετικά με ορισμένα από τα θέματα αυτά.

Ως εκ τούτου, οι αυθεντίες είναι συχνά θύματα εκμετάλλευσης από τους ανθρώπους με ημερήσιες διατάξεις σχετικά με την άκρα αριστερά και δεξιά στην πολιτική, και αυτό είναι πολύ εμφανές στην περίπτωση της συζήτησης για το ISIS. Έτσι, ποια είναι η δυναμική των μέσων ενημέρωσης που εμπλέκονται που κάνουν αυτές τις αυθεντίες φωνές εξουσίας;

Όπως το σκέφτομαι πως ο Matthew θα το παρουσίασε στην ομιλία του, υπάρχει επίσης μια προφανής σύνδεση με το ατύχημα της Φουκουσίμα και τις αυθεντίες που ακολούθησαν στη συνέχεια.

NT: Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο για τη σύνδεση του Πανεπιστημίου του Leiden με την Ιαπωνία;

BW: Οι Κάτω Χώρες, φυσικά, έχουν μια σημαντική ιστορική σχέση με την Ιαπωνία, με τους Ολλανδούς που κατέχουν αποκλειστικά δικαιώματα για το εμπόριο με την Ιαπωνία κατά τη διάρκεια της περιόδου Edo. Σήμερα, το Leiden είναι αδελφή πόλη με το Ναγκασάκι, όπου αυτό το εμπόριο αυτό έλαβε χώρα.

Το πανεπιστήμιο του Leiden ήταν το πρώτο πανεπιστήμιο εκτός της Ασίας που καθιέρωσε έδρα Ιαπωνικών Σπουδών, το 1855. Σήμερα, σύμφωνα με τους αριθμούς εγγραφών στο πρώτο έτος φοιτητής, οι Ιαπωνικές Σπουδές είναι ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα της πολύ ισχυρής σχολής του Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Σπουδών.

Έχουμε στείλει τους μαθητές μας στο Πανεπιστήμιο του Ναγκασάκι από το 1980. Κάθε χρόνο 10 – 12 από τους καλύτερους μαθητές πηγαίνουν εκεί για πέντε μήνες. Κάθε φοιτητής που έχει εγγραφεί στο πρόγραμμα για bachelor του πανεπιστημίου έχει την ευκαιρία να πάει στην Ιαπωνία ως μέρος του πτυχίου του. Είναι πραγματικά ένα μεγάλο πρόγραμμα.

Το σεμινάριο Ασφάλεια και Καταστροφή στην ιαπωνική λαϊκή κουλτούρα μετά τη Φουκουσίμα πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Leiden στην Ολλανδία.

1 σχόλιο

  • […] Το Global Voices πήρε συνέντευξη από τον Δρ BA Wakefield, λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Leiden, που διοργάνωσε στις 5 Ιουνίου την ημερίδα Ασφάλειας και Καταστροφής στην ιαπωνική λαϊκή κουλτούρα μετά τη Φουκουσίμα.  […]

Συμμετέχετε στη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.