Το άρθρο αυτό αποτελεί μέρος του ειδικού μας αφιερώματος Ρωσικές Εκλογές 2011.

Το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου, ο κόσμος παρακολούθησε τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έλαβαν χώρα στη Ρωσία από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 και μετά. Έχουν περάσει σχεδόν ακριβώς 20 χρόνια από τη μέρα των Χριστουγέννων το 1991, όταν ο τελευταίος Σοβιετικός πρόεδρος, Mikhail Gorbachev, παρέδωσε την εξουσία στον πρώτο Ρώσο πρόεδρο, Boris Yeltsin. Πιστεύεται ότι ο Yeltsin δεν εμφανίστηκε καν προσωπικά για να παραλάβει από τον Gorbachev τη βαλίτσα που περιείχε τα μέσα ενεργοποίησης του πυρηνικού οπλοστασίου της Ρωσίας. Σε έντονη αντίθεση με εκείνη την αδιάφορη μέρα διεξάχθηκαν οι διαδηλώσεις της 10ης Δεκεμβρίου, σε διαμαρτυρία για την φερόμενη εκλογονοθεία που διέπραξε το κόμμα Ενωμένη Ρωσία του πρωθυπουργού Putin.

Οι ενδείξεις λαϊκής δυσαρέσκειας άρχισαν να σημειώνονται εβδομάδες πριν, πάντως, όταν ο Putin αντιμετώπισε εχθρικό κοινό σε πρωτάθλημα Μικτών Πολεμικών Τεχνών στη Μόσχα, την Κυριακή 20 Νοεμβρίου. Το Global Voices κάλυψε το περιστατικό, παραθέτοντας απόσπασμα από το blog του Alexey Navalny:

Ο blogger και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς Alexey Navalny δημοσίευσε στο λογαριασμό του στο LiveJournal [ru] δύο βίντεο της ομιλίας του Putin στο Ολυμπιακό Αθλητικό Συγκρότημα, σε άρθρο με τίτλο, “Τέλος εποχής.” Στα βίντεο, ο Putin ανέβηκε στη σκηνή μετά τη νίκη του παλαιστή κ. Emelianenko επί του ηττηθέντος Αμερικανού Jeff Monson χωρίς να κάνει προκλητική δήλωση. Μιλώντας στα Ρωσικά, ο Putin απλά αναφέρθηκε στον κ. Emelianenko ως “γνήσιο Ρώσο ήρωα”, συγχαίροντάς τον για τη νίκη του κι ευχαριστώντας τον ένθερμα.

Φαίνεται στο βίντεο ότι το πλήθος δεν αντέδρασε αρνητικά στα λόγια του Putin, παρά στην παρουσία του. Το άρθρο του Navalny συγκέντρωσε περίπου 3.000 σχόλια.

Ο Daniel Bennett, διδακτορικός σπουδαστής με έδρα το BBC και το Τμήμα Πολεμικών Σπουδών του Kings College στο Λονδίνο, ανακοίνωσε στις 7 Δεκεμβρίου στο blog του Frontline Club ότι ο Navalny είχε συλληφθεί:

Ο Ρώσος blogger και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς Alexei Navalny συνελήφθη ενώ συμμετείχε σε μετεκλογικές διαδηλώσεις στη Μόσχα κατά του πρωθυπουργού Vladimir Putin.

Το Μάρτιο αυτής της χρονιάς, η ρωσική οικονομική εφημερίδα Kommersant αναγκάστηκε να ανασκευάσει άρθρο που επιχειρούσε να δυσφημίσει την έρευνα του Navalny η οποία αποκάλυπτε μεγάλης κλίμακας απάτη στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Transneft το 2010. […]

Αστυνομικοί συλλαμβάνουν διαδηλώτρια κατά την διάρκεια διαδήλωσης στην πλατεία Triumphal στις 7 Δεκεμβρίου. Φωτογραφία της Maria Pleshkova, copyright © Demotix (07/12/2011)

Την επομένη, στις 8 Δεκεμβρίου, ένα blog που σχετίζεται με το αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο CNN έγραψε ότι ο Putin κατηγόρησε τις ΗΠΑ για υποκίνηση των διαδηλώσεων:

Ο Ρώσος πρωθυπουργός Vladimir Putin κατηγόρησε την Πέμπτη τις ΗΠΑ ότι ενθαρρύνουν τις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις που έχουν ξεσπάσει μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές της Κυριακής.

Η κατηγορία ακολούθησε σχόλια της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Hillary Clinton αυτή την εβδομάδα σχετικά με τις ρωσικές εκλογές, η οποία καλούσε σε “πλήρη διερεύνηση” των φαινόμενων παρατυπιών. […]

Μιλώντας στην κρατική τηλεόραση, ο Putin είπε ότι η Clinton είχε επικρίνει τις εκλογές ως “ούτε δίκαιες ούτε ελεύθερες -πριν ακόμα λάβει τις αναφορές διεθνών παρατηρητών.”
Με τον τρόπο αυτό έστειλε σήμα προς φιγούρες της αντιπολίτευσης, είπε ο Putin, οι οποίοι στη συνέχεια, “με την υποστήριξη του αμερικανικού State Department” ξεκίνησαν “ενεργή δουλειά.”

Το κεντρικό γεγονός, όμως, έλαβε χώρα στις 10 Δεκεμβρίου. Ένα blog που σχετίζεται με την βρετανική εφημερίδα Guardian pδημοσίευσε χρονοσειρά των γεγονότων της μέρας εκείνης, που περιλάμβανε σύνοψη σημείων και υπενθύμιση σχετικά με τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές:

5.12μμ: Ολοκληρώνουμε την κάλυψη στο blog τώρα, στο τέλος μιάς ιστορικής, αλλά ειρηνικής μέρας μαζικών διαδηλώσεων σε όλη τη Ρωσία.

Οι διαδηλώσεις συμβαίνουν τρεις μήνες πριν ο Putin, που ήταν πρόεδρος της χώρας την περίοδο 2000-2008 και ουσιαστικά παρέμεινε ο ηγέτης της ενώ υπηρετούσε ως πρωθυπουργός, αναμένεται να επιδιώξει την εκλογή του για τρίτη θητεία στο αξίωμα.

[…]

• Η Ρωσία είδε το μεγαλύτερο πολιτικό γεγονός του είδους του τα τελευταία 20 χρόνια, με δεκάδες χιλιάδες έξαλλους διαδηλωτές να συγκεντρώνονται σε όλη τη χώρα για να διαμαρτυρηθούν για την φερόμενη εκλογονοθεία
• Εκτιμάται ότι 50.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στη Μόσχα, και 10.000 στην Αγία Πετρούπολη. Έγιναν περίπου 1.000 συλλήψεις σε μιά μέρα που πέρασε σε γενικές γραμμές ειρηνικά
• Οι διαδηλωτές υποσχέθηκαν ότι θα ξαναβγούνε στους δρόμους στις 24 Δεκεμβρίου 24
• Οι διαδηλωτές απαίτησαν ακύρωση των αποτελεσμάτων των εκλογών της Κυριακής, την παραίτηση του επικεφαλής της εκλογικής επιτροπής και επίσημη διερεύνηση της εκλογονοθείας.
• Θέλουν επίσης νέες δημοκρατικές και ανοικτές εκλογές, και να επιτραπεί σε αντιπολιτευτικά κόμματα να συμμετάσχουν σ’ αυτές

Ο Alexander Kolyandr παρέθεσε δηλώσεις διαδηλωτών, καθώς και του εκπρόσωπου τύπου της αστυνομίας της Μόσχας, σε ένα blog που σχετίζεται με τη Wall Street Journal το Σάββατο:

Rustam Kerimov, 33 χρονών, αρχιτέκτονας: “Ανησυχώ πως σε περίπτωση που ανακοινωθούν νέες εκλογές, τα αριστερά κόμματα και οι λαϊκιστές μπορεί να κερδίσουν περισσότερη υποστήριξη. Είμαι δημοκράτης, και δεν βλέπω πραγματική εναλλακτική στον Putin αυτή τη στιγμή, καθώς δεν υπάρχουν πραγματικοί αντιπολιτευτικοί υποψήφιοι. Όμως οι κρατούντες πρέπει να σεβαστούν εμάς, τις ψήφους και την βούλησή μας.” Ο κ. Kerimov λέει ότι δεν πηγαίνει ποτέ σε διαδηλώσεις και εξεπλάγην από τον αριθμό των ανθρώπων που συμμετείχαν.

[…]

Ksenia Korneyeva, αρχισυντάκτρια περιοδικού: “Θέλουμε απλά να δείξουμε ότι υπάρχουμε.” Η κα. Korneyeva έριξε άκυρο στις πρόσφατες εκλογές, γράφοντας στο ψηφοδέλτιό της ένα μεγάλο X. Φορούσε λευκό χρυσάνθεμο ως έμβλημα ειρήνης σε ειρηνική διαδήλωση.

[…]

Dmitry, 18 χρονών, φοιτητής: “Πιστεύω πως οι εκλογές φαλκιδεύτηκαν. Όχι εντελώς, αλλά μερικά. Θέλουμε να επανεξεταστούν τα αποτελέσματα.”

[…]

Viktor Biryukov, εκπρόσωπος της αστυνομίας της Μόσχας: “Τα πάντα είναι ήρεμα, και δεν υπάρχουν εξτρεμιστές εδώ, σε αντίθεση με προηγούμενες συγκεντρώσεις. Δείτε και μόνοι σας.”

Ο Sean Guillory του Sean's Russia Blog περιέλαβε ένα σύνδεσμο προς άρθρο στα Ρωσικά, που ανακοίνωνε τα αποτελέσματα των εκλογών της Κυριακής για τη Δούμα, σε ένα άρθρο της 9ης Δεκεμβρίου με τίτλο, “Γιατί διαδηλώνουν τώρα οι Ρώσοι;”. Εξάλλου, η Ενωμένη Ρωσία έχασε την απόλυτη πλειοψηφία που απαιτείται για να τροποποιηθεί το ρωσικό σύνταγμα κατά βούληση: η τελική καταμέτρηση δείχνει την Ενωμένη Ρωσία με περίπου 238 έδρες, το Κομμουνιστικό Κόμμα με 92, την Δίκαιη Ρωσία με 64 [στμ: σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με ηγέτη το Nikolai Levichev], και το LDPR με 56 [στμ: εθνικιστικό – λαϊκιστικό κόμμα με ηγέτη τον Vladimir Zhirinovski].

Καθώς μιά μέρα διαδηλώσεων κατά των κυριακάτικων εκλογών για τη Δούμα ξεκινάει στην Άπω Ανατολή της Ρωσία, το μεγάλο ερώτημα είναι: γιατί διαδηλώνει τώρα ο κόσμος; Εξάλλου, δεν είναι οι πρώτες ρωσικές εκλογές με κατεργαριές, απάτη κλπ.

Επιχειρώντας να απαντήσει την ερώτηση, ο Sean αναφέρθηκε σε άρθρο της Svobodnaya Pressa, που περιλαμβάνει έκθεση του Leontii Byzov, έμπειρου κοινωνιολόγου από το Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών:

Byzov: Υπάρχουν αλληλεπικαλυπτόμενοι παράγοντες. Πρώτον, η έλευση μιάς νέας γενιάς που δεν θυμάται το “τραύμα των '90s”. Δεν φοβούνται την αλλαγή, είναι πιό ελκυστική γι’ αυτούς από το “χρυσό κλουβί” της σταθερότητας του Putin. Νεαρά μέλη της μεσαίας τάξης επιθυμούν κοινωνική κινητικότητα και κάνουν όνειρα για κομητικές καριέρες.

Άλλος παράγοντας είναι η αυξανόμενη εσωτερική αντιπολίτευση εντός της ρωσικής ελίτ. Στην προηγούμενη δεκαετία, ο Putin αποτέλεσε τον εγγυητή κάποιας σταθερότητας μεταξύ ομάδων της ελίτ με τελείως αντικρουόμενα συμφέροντα’ όπως, για παράδειγμα, οι siloviki και οι φιλελεύθεροι στην κυβέρνηση. Υπό τον πρόεδρο Medvedev, η διαδικασία αυτή αποσυντονίστηκε. Άλλος πήγε με τον Putin, άλλος με τον Medvedev. Οι υποστηρικτές του Medvedev γεύτηκαν εξουσία και περιουσία. Προέτρεψαν τον πρόεδρο να απομακρύνει τον Putin από την πρωθυπουργία και να θέσει υποψηφιότητα για δεύτερη θητεία. Γι’ αυτούς, κάτι τέτοιο αποτέλεσε την ευκαιρία για σύγκρουση με τις χρηματορροές που ελέγχουν οι άνθρωποι του Putin. Για τον έλεγχο της Gazprom και άλλων κρατικών επιχειρήσεων. Συνεπώς, δύσκολα θα υπέθετε κανείς ότι αυτές οι ομάδες θα υποτάσσονταν στην ήττα, αποχωρώντας ησύχως και αναβάλλοντας τα σχέδιά τους για τα επόμενα χρόνια, και ίσως για πάντα. […]

Τα προηγούμενα άρθρα του Global Voices για την μετεκλογική κατάσταση βρίσκονται εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, κι εδώ. Περισσότεροι σύνδεσμοι προς αγγλόφωνους σχολιασμούς σε blogs σχετικά με τις εκλογές της 4ης Δεκέμβρη και τις μετέπειτα διαδηλώσεις βρίσκονται εδώ, εδώ, και εδώ.

Το άρθρο αυτό αποτελεί μέρος του ειδικού μας αφιερώματος Ρωσικές Εκλογές 2011.