Κρίση στην Ευρωζώνη: Ανταποκρίσεις της δημοσιογραφίας πολιτών 2011

Αυτή η ανάρτηση είναι μέρος του ειδικού αφιερώματος Η Ευρώπη σε κρίση.

Το 2011 θα μείνει χαραγμένο στη μνήμη για την ευρωπαϊκή κρίση χρέους και τις επιπτώσεις της στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και τις σκληρές συνέπειες στην καθημερινή ζωή. Η κρίση ξεκίνησε το 2007 και η Ευρώπη ζει τη σκοτεινότερη οικονομική περίοδο από το 1930.

Λόγω της αυξανόμενης σημασίας του θέματος και της διάχυσης πληροφοριών στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, τους τελευταίους μήνες πολλαπλασιάστηκε το «οικονομικό blogging” (και tweeting). Γνώμες, σκέψεις και αντιδράσεις αφθονούν στο διαδίκτυο και προσπαθούν να βγάλουν νόημα για το τι μέλει γενέσθαι στην Ευρωζώνη.

Λαμβάνοντας υπόψιν τις αυξήσεις στο ΦΠΑ και τις μειώσεις σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα, κάποια βασικά αγαθά γίνονται λιγότερο προσιτά. Ο Ινδός blogger Deepankar Basu έγραψε για τον ινδικό οικονομικό ιστότοπο Sanhati [en]:

Αυτά τα μέτρα [λιτότητας] μειώνουν τις δαπάνες και αυξάνουν τους φόρους, προκειμένου να περιοριστούν τα ελλείμματα των κυβερνήσεων. Ωστόσο, οι περικοπές σε δημόσιες δαπάνες και η αύξηση φόρων σε αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή είναι η χειρότερη δυνατή κατεύθυνση, μειώνοντας τη συνολική ζήτηση και ακόμα περισσότερο ωθώντας τις οικονομίες βαθύτερα στην ύφεση.

 

Δημόσια χρέη και υποβαθμίσεις οίκων αξιολόγησης: διαμαρτυρίες στο δρόμο

Camp site at Puerta del Sol, Madrid, Spain. Photo by Julio Albarrán, republished under a CC License.

Κατασκήνωση στην Puerta del Sol, Μαδρίτη, Ισπανία. Φωτογραφία: Julio Albarrán, αναδημοσιεύεται υπό άδεια CC.

Η κρίση θεωρείται πως ξεκίνησε εντός τριών χωρών: Ιρλανδίας, Ελλάδας και Πορτογαλίας, σύντομα όμως εξαπλώθηκε σε Ιταλία και Ισπανία.

Δεδομένου ότι οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης έδωσαν τις εκτιμήσεις τους (βαθμολογίες) περί εθνικής αξιοπιστίας (ικανότητα πληρωμής δημοσίου χρέους), φάνηκε πως “κρατούσαν το ραβδί” για το μέλλον της Ευρωζώνης. Αυτή η δύναμη για την τύχη κάθε κράτους προκάλεσε έντονες συζητήσεις σε όλη την Ευρώπη, εκ των οποίων πολλές αμφισβητούσαν τη νομιμότητα των αναλύσεών τους.

Στην Πορτογαλία, για παράδειγμα, υπήρξε ισχυρή αναταραχή και αντίδραση, όταν ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης χρηματοπιστωτικών κινδύνων Moody's κατέταξε το πορτογαλικό χρέος ως “μη βιώσιμο”.

Ο πυρήνας των διαδηλώσεων συνέβη το Μάιο. Όλα ξεκίνησαν στην Ισπανία με το κίνημα 15Μ συντονισμένο κυρίως από την οργάνωση νεολαίας Democracia Real Ya [es], η οποία ήταν εξαιρετικά ενεργή στο διαδίκτυο και διοργάνωνε μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στη διαφθορά, την ανεργία και τις πολιτικές δομές που φέρονται να ευνοούν το δικομματικό σύστημα.

Οι acampadas με αφετηρία την Plaza del Sol στη Μαδρίτη γρήγορα “εξαπλώθηκαν” και σε άλλες ισπανικές πόλεις, όπως Βαρκελώνη, Σεβίλλη και Μάλαγα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες ενεργοποιήθηκαν κινήσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και παγκοσμίως, ενώ μετέπειτα εμφανίστηκε το κίνημα Occupy Wall Street.

   "#campmap για "#worldrevolution" - Πάνω απο 600 συγκεντρώσεις και καταυλισμοί συγκροτήθηκαν σε αλληλεγγύη με τις Ισπανικές διαμαρτυρίες έως το τέλος του Μάη 2011.

“#campmap για “#worldrevolution” – Πάνω από 600 συγκεντρώσεις και κατασκηνώσεις συγκροτήθηκαν σε αλληλεγγύη με τις ισπανικές διαμαρτυρίες έως το τέλος του Μάη 2011.

Κάποιοι, συμπεριλαμβανομένων και των συμβατικών μέσων ενημέρωσης [es], γρήγορα έκαναν συνδέσεις μεταξύ της λεγόμενης Ισπανικής Επανάστασης και της Αραβικής Άνοιξης.

Como si se tratara de la plaza Tahrir, en Egipto, escenario de las protestas populares[es]. El caldo de cultivo del derrocamiento de Hosni Mubarak. Esto es distinto pero puede ser el embrión de algo. Quién sabe.

Σαν να ήταν η πλατεία Ταχρίρ στην Αίγυπτο σκηνή των λαϊκών διαμαρτυριών. Το γόνιμο έδαφος για την ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ. Αυτό είναι διαφορετικό, αλλά μπορεί να είναι η εμβρυακή κατάσταση για κάτι άλλο. Ποιος ξέρει.

Η αλληλεγγύη στο ισπανικό κίνημα ήρθε γρήγορα από την Ελλάδα, η οποία υπήρξε η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που γεύτηκε τη λιτότητα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2010. Στην Ελλάδα συγκεκριμένα, τα συλλαλητήρια ενάντια στη λιτότητα υπήρξαν ισχυρότερα. Τον Ιούνιο έγιναν ειρηνικές διαμαρτυρίες στην πλατεία Συντάγματος και όταν οι διαδηλωτές προγραμμάτισαν περικύκλωση της Βουλής την ημέρα ψήφισης των μέτρων λιτότητας [en], ξέσπασαν βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία.

Διαμαρτυρίες και συγκεντρώσεις συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ειδικότερα σε Ισπανία και Ελλάδα. Αλλά μόνο όταν οι μεταρρυθμίσεις και τα σχέδια λιτότητας εφαρμόστηκαν ευρέως στις χώρες “PIIGS” (Portugal-Ireland-Italy-Greece-Spain /Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία) στα τέλη του φθινοπώρου, σηματοδοτήθηκε μια κρίσιμη καμπή της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους.

“Αίμα και δάκρυα”: η συνταγή της λιτότητας

Η πίεση των χρηματοπιστωτικών αγορών και οι συστάσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανάγκασαν ορισμένες κυβερνήσεις να υιοθετήσουν τα λεγόμενα μέτρα λιτότητας, που αποσκοπούν στην εξάλειψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Κοινά χαρακτηριστικά φέρονται να είναι σε όλες τις χώρες οι περικοπές κοινωνικών δαπανών, επιπλέον φόροι, αυξήσεις του ΦΠΑ και μειώσεις μισθών, με τους πολίτες να πληρώνουν για την κρίση.

Στην Ισπανία, η έντονη κοινωνική αντιδικία για το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης οδήγησε σε νέα διαμαρτυρία το Σεπτέμβριο, όταν ανακοινώθηκε η #reformazo (#bigreform/μεταρρύθμιση). Ισπανία και αργότερα Ιταλία αποφάσισαν να προβούν σε συνταγματικές αλλαγές για να περιορίσουν τις δημόσιες δαπάνες (δημοσιονομική σταθερότητα). Στη συνέχεια υπήρξαν διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα, που οργανώθηκαν από συνελεύσεις της Puerta del Sol [es] και όλου του κινήματος 15Μ ενάντια σε αυτό που η Real Democracy Now! κατονομάζει Χρηματοπιστωτικό Πραξικόπημα [es].

Runner statue mocked up as a rioter. Photo courtesy of the Athens indignants' multimedia team, licensed as CC BY-NC-ND 3.0

Άγαλμα δρομέα σαν ταραχοποιός. Φωτογραφία από την ομάδα multimedia των “αγανακτισμένων” Αθήνας  CC BY-NC-ND 3.0

Τον Οκτώβρη σημειώθηκε στην Ελλάδα πρωτοφανής διαμαρτυρία κατά τη διάρκεια της παρέλασης για την “ημέρα του Όχι”, από τη στιγμή που οι Έλληνες ήταν εξοργισμένοι [en] για τα αδυσώπητα και αναποτελεσματικά μέτρα λιτότητας, με αποκορύφωμα τη συμφωνία για το “κούρεμα” που διαπραγματεύτηκαν τράπεζες και Ευρωπαίοι πολιτικοί, με την οποία για πολλούς σηματοδοτείται το ξεκίνημα “ξένης κατοχής” στη χώρα.

Ο αντίκτυπος των μέτρων λιτότητας είναι ιδιαίτερα σοβαρός στην Ελλάδα, όπου οι αυτοκτονίες και η εγκληματικότητα έχουν αυξηθεί και η κοινωνική βοήθεια έχει γίνει ακριβότερη. Το υψηλό -σύμφωνα με πληροφορίες 1000 ευρώ- κόστος για τοκετό στα δημόσια νοσοκομεία είναι μόνο ένα παράδειγμα των αρνητικών επιπτώσεων της τρέχουσας κρίσης.

Υπάρχει επίσης χρονικό των θυμάτων από το εκρηκτικό κοκτέιλ της φούσκας στην αγορά των στεγαστικών δανείων, της χρηματοπιστωτικής κρίσης και των υψηλών δεικτών ανεργίας. Χιλιάδες οικογένειες είναι τώρα χωρίς σπίτι. Μια μεγάλη εκστρατεία ξεκίνησε στην Ισπανία ενάντια στην κερδοσκοπία στη στέγαση για να τερματίσουν οι εξώσεις και να μεταφερθούν οι οικογένειες σε καινούργια κτίρια.

Κινητοποίηση στους δρόμους και το διαδίκτυο

Εκτός από τα οικονομικά θέματα και τις επιπτώσεις τους για τους λαούς των ευρωπαϊκών χωρών, η δημοκρατική συμμετοχή και τα δικαιώματα ιθαγένειας καταλαμβάνουν τη δημόσια συζήτηση. Η μαζική συμμετοχή στις διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις ενάντια στα μέτρα λιτότητας – τόσο διαδικτυακά όσο και στους δρόμους – ήταν κάτι νέο για την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.

Αρκετοί, όπως στην Πορτογαλία, επεσήμαναν εναλλακτική λύση ως προς τα μέτρα που επιβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ κι έτσι η πρακτική της άμεσης δημοκρατίας της Ισλανδίας έγινε πρότυπο. Δεδομένου ότι η Ισλανδία αρνήθηκε ένα διεθνές σχέδιο διάσωσης, πολλοί υποστήριξαν ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια διαφορετική λύση στη σημερινή κρίση, αντί για δέκα χρόνια σοβαρών περιορισμών στον προϋπολογισμό, προκειμένου να διασωθούν οι κάτοχοι ομολόγων.

Ωστόσο, υπήρχε και ένα άλλο ζήτημα που προέκυψε κατά τους τελευταίους μήνες, δεδομένου των κρίσιμων αλλαγών στις κυβερνήσεις τριών ευρωπαϊκών χωρών. Ενώ στην Ισπανία [en] η αλλαγή οφειλόταν σε πρόωρες εκλογές, οι νέοι πρωθυπουργοί σε Ελλάδα και Ιταλία έχουν επιλεγεί από τον αρχηγό του κράτους χωρίς λαϊκή έγκριση.

Η παραίτηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι [en] ήταν σημαντική όχι μόνο για την Ιταλία, αλλά για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, από τη στιγμή που η χώρα χρειαζόταν να εξασφαλίσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, προκειμένου να διατηρήσει τα επιτόκια για το δημοσιονομικό χρέος υπό έλεγχο. Μετά το “Κόμμα για την παραίτηση του Μπερλουσκόνι”, σύντομα οι Ιταλοί και οι Ευρωπαίοι που εμπλέκονταν στην κρίση έπρεπε να αντιμετωπίσουν τη σκληρή πραγματικότητα, στην οποία θα είχαν να ζήσουν.

Καθώς τα οικονομικά δεινά της Ευρώπης εντείνουν και η λιτότητα βασιλεύει, η κρίση βαθαίνει και οι οικονομολόγοι προβλέπουν μια (άνευ προηγουμένου) ύφεση, το 2011 θα καταγραφεί στην ιστορία ως ένας χαμένος χρόνος της ευρωπαϊκής οικονομικής ιστορίας.

Αυτή η ανάρτηση είναι μέρος του ειδικού αφιερώματος Η Ευρώπη σε κρίση.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.