Πολιτική διαμαρτυρία στο Αζερμπαϊτζάν. Εικόνα: Jahangir Yusif· χρήση με άδεια.

Σήμερα είναι τα γενέθλια του φίλου της νεολαίας, του κυρίου Προέδρου μας. Ειλικρινά σας συγχαίρω εκ μέρους της δημόσιας ένωσης “Συμμαχία Νέων του Αζερμπαϊτζάν” και του εαυτού μου. Σας εύχομαι πολλή τύχη σε όσα κάνετε για να κάνετε το Αζερμπαϊτζάν μια από τις ισχυρότερες χώρες στον κόσμο! Είμαστε περήφανοι για σας!

Του ευχόταν “χρόνια πολλά” στο Facebook. Ο άντρας του οποίου τα γενέθλια γιόρταζε με τόσο ενθουσιασμό ήταν ο Ιλχάμ Αλίγιεφ (Ilham Aliyev), ο τωρινός Πρόεδρος μιας μικρής χώρας που λέγεται Αζερμπαϊτζάν. Είναι μια νέα γυναίκα από το Μπακού, που δουλεύει για έναν κυβερνητικό θεσμό. 

Η ανάγνωση αυτού του μηνύματος σου σπάραζε την καρδιά. Την ώρα που το έγραφε, υπήρχαν άνθρωποι στη φυλακή που έκαναν κι αυτοί κάτι παρόμοιο – εξέφραζαν την άποψή τους. Ίσως αυτή η νεαρή γυναίκα να μην τους γνωρίζει, αλλά εγώ τους γνωρίζω. Δεν είναι χούλιγκαν, ούτε τρομοκράτες — δεν αποτελούν απειλή. Είναι αθώοι άνθρωποι που έχουν οικογένειες και φίλους που τους περιμένουν να αποφυλακιστούν.

Σύμφωνα με τον Σύλλογο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Club [en]) που βρίσκεται στο Μπακού, υπάρχουν 142 άνθρωποι “υπό κράτηση ή που έχουν φυλακιστεί για πολιτικούς λόγους” στο Αζερμπαϊτζάν. Η αναλυτική λίστα περιλαμβάνει ονόματα δημοσιογράφων, bloggers, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακτιβιστών, προσωπικοτήτων της θρησκείας και άλλους. Για να είμαστε πιο ακριβείς, αυτή η ομάδα περιλαμβάνει 10 δημοσιογράφους και bloggers· 2 υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· 11 νεαρούς ακτιβιστές (τόσους πολλούς για την αγάπη και τη συμπόνια του Προέδρου)· 6 πολιτικούς ακτιβιστές· 74 ακτιβιστές για θέματα θρησκείας· 17 ανθρώπους (με διαφορετικό υπόβαθρο, όπως αστυνομικούς, πρώην υπαλλήλους της εκτελεστικής εξουσίας, του στρατού και πρώην πρωθυπουργούς), που εκτίουν ισόβια ποινή φυλάκισης· και 19 υποθέσεις που αφορούν άλλου πολιτικού είδους κατηγορίες.

Στις 18 Δεκεμβρίου (2013), ο Anar Mammadli, υπεύθυνος του Κέντρου Παρακολούθησης των Εκλογών και Μελέτης της Δημοκρατίας (EMDS) βρέθηκε [en] στη φυλακή, με τις κατηγορίες της φοροδιαφυγής, της παράνομης επιχειρηματικότητας (απέτυχε να πάρει τις κατάλληλες θεσμικές άδειες) και της “κατάχρησης εξουσίας” (Ποινικός Κώδικας, Άρθρο 308.3), αφού υπονοήθηκε ότι αυτός επεδίωξε να παρεμποδίσει τα αποτελέσματα των εκλογών. Η σύλληψη του Mammadli θεωρήθηκε ως άλλη μια πολιτικά υποκινούμενη κίνηση από την κυβέρνηση.

Το Κέντρο EMDS είναι ένας από τους λίγους ανεξάρτητους φορείς παρακολούθησης των εκλογών που κάνει διαφανή δουλειά και δημοσιεύει τα ευρήματά του στο Αζερμπαϊτζάν. Όταν εμφανίστηκε αρχικά η υπόθεση κατά του EMDS στα τέλη Οκτωβρίου, μετά τις εθνικές εκλογές, ερευνήθηκαν τα γραφεία του Κέντρου και κατεσχέθηκε ο εξοπλισμός, οι αναφορές, τα δελτία ειδήσεων και οικονομικά έγγραφα.

Συνολικά, το 2013 δεν ήταν μια καλή χρονιά για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Αζερμπαϊτζάν. Ενώ πολλές διαμαρτυρίες κλόνισαν [en] τη χώρα στις αρχές Ιανουαρίου του 2013 [en], οργανωτές και συμμετέχοντες σε αυτές τις διαμαρτυρίες τώρα πληρώνουν ακριβά [en] τον ακτιβισμό τους. Δικηγόροι που μοιράζονται πληροφορίες με ξένα ΜΜΕ και διεθνείς θεσμούς έχουν προειδοποιηθεί. Σε μια πρόσφατη ομιλία [en] στο Μπακού, ο Ali Hasanov, ένας ανώτερος πολιτικός υποστηρικτής και αφοσιωμένος στο καθεστώς, υποστήριξε ότι φταίει η “δυτική επιρροή” και οι λεγόμενες “επιχορηγήσεις των δωρητών” που διαφθείρονται τα μυαλά των πολιτών του Αζερμπαϊτζάν και τους επιτρέπεται να “συμμετέχουν σε μια ενάντια στο Αζερμπαϊτζάν δραστηριότητα για μερικά 2.000-3.000 μανάτ (νόμισμα του Αζερμπαϊτζάν) (περίπου 2.000-3.000 ευρώ)”.

Την περασμένη χρονιά (2012), το Αζερμπαϊτζάν φιλοξένησε το 7ο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Διακυβέρνηση του Διαδικτύου — την ετήσια πολυσυμμετοχική σύσκεψη που διοργανώνεται από τα Ηνωμένη Έθνη για να συζητηθούν ζητήματα δημόσιας πολιτικής που σχετίζονται με το Διαδίκτυο. Πολλοί αντιπρόσωποι των κυβερνήσεων που συμμετείχαν στην εκδήλωση επαναλάμβαναν συνεχώς ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ελευθερία του τύπου και η ελευθερία του Διαδικτύου εφαρμόζονται κανονικά στο Αζερμπαϊτζάν. Κατά ειρωνεία της τύχης, ενώ πάνω από 1500 διεθνείς αντιπρόσωποι συμμετείχαν στην εκδήλωση, τουλάχιστον οχτώ δημοσιογράφοι [en] και τρεις υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξέτιαν ποινές φυλάκισης επειδή ασκούσαν κριτική σε δημοσίους υπαλλήλους και επειδή έγραφαν για διάφορα ευαίσθητα κυβερνητικά θέματα. Όλοι τους καταδικάστηκαν με αμφίβολες κατηγορίες.

Ένα χρόνο μετά (2013), παρόμοιες παρατηρήσεις και δηλώσεις ακούστηκαν κατά τη διάρκεια του 8ου ετήσιου Φόρουμ Διακυβέρνησης του Διαδικτύου, που διεξήχθη στο Μπαλί στην Ινδονησία. Μια συνεδρία με τον τίτλο “Το ανοιχτό φόρουμ της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν χτίζει γέφυρες: εξάλειψη του ψηφιακού χάσματος” ένωσε μια ομάδα ομοϊδεατών που επαινούσαν ο ένας τον άλλο και σχολίαζαν την επιτυχημένη συνεργασία παρά την άσκηση πίεσης σε θέματα στο Αζερμπαϊτζάν. Αυτή η φιλική ατμόσφαιρα διακόπηκε από μια ερώτηση από το κοινό για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αζερμπαϊτζάν και την καταδίωξη ακτιβιστών από την κυβέρνηση. Ο Nariman Hajiyev [en], ένας αντιπρόσωπος της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν στα Ηνωμένη Έθνη, απάντησε: “Θα μπορούσα με ευκολία να πω ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή της ελευθερίας του τύπου”.

Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν εργάζεται σκληρά για να παρουσιάσει μια ρόδινη εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό. Οι υποστηρικτές της κυβέρνησης — όπως η νεαρή γυναίκα που ευχήθηκε “χρόνια πολλά” στον Αλίγιεφ — έχουν βοηθήσει σε αυτή την προσπάθεια. Όπως ο καθένας, έτσι κι αυτή χρησιμοποίησε το διαδίκτυο για να εκφράσει τις απόψεις της για τις δραστηριότητες της κυβέρνησης — εξασκεί το δικαίωμά της για ελευθερία του λόγου. Αλλά αυτή η γυναίκα δεν θα βρεθεί στη φυλακή. Θα δεχτεί ένα νεύμα στον ώμο και ένα χρυσό αστέρι για την άψογη συμπεριφορά της. Πόσα περισσότερα χρυσά αστέρια θα δοθούν και πόσες ανθρώπινες ζωές θα καταστραφούν μέχρι να αλλάξουν πραγματικά τα πράγματα;

Η Arzu Geybullayeva είναι blogger [en] από το Αζερμπαϊτζάν και περιφερειακή αναλυτής στην Κωνσταντινούπολη.