H τοποθεσία ενός αυτοσχέδιου νεκροταφείου στο Χαλέπι της Συρίας. Η έλλειψη χώρου στα νεκροταφεία αναγκάζει τους κατοίκους του Χαλεπιού να θάβουν τους νεκρούς τους σε πάρκα και ανοιχτούς χώρους διασκορπισμένα σε όλη την πόλη. Εικόνα του karam almasri, © Demotix (27/5/14)

Αυτό το άρθρο είναι μέρος μιας ειδικής στήλης άρθρων της blogger και ακτιβίστριας Marcell Shehwaro, όπου περιγράφει την πραγματικότητα της ζωής στην Συρία κατά την συνεχιζόμενη ένοπλη σύρραξη ανάμεσα στις δυνάμεις που μένουν πιστές στο τρέχον καθεστώς και εκείνους που παλεύουν να το ανατρέψουν. 

Μια πολύ συνηθισμένη μέρα, καθώς γευμάτιζα με έναν φίλο στην Τουρκία, μακριά από τα σφυροκοπήματα των βομβαρδισμών και τον θάνατο, όμως αρκετά κοντά στην ασφυξία των τύψεων που με έπνιγαν, επειδή ήμουν μακριά από την πόλη μου απολαμβάνοντας τις πολυτέλειες του ηλεκτρισμού και των υπηρεσιών τηλεπικοινωνίας την ίδια στιγμή που το Χαλέπι πεθαίνει, και καθώς ήμουν εθισμένη με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, άνοιξα το προφίλ μου στο Facebook. Εκεί, βρήκα ένα μήνυμα αναρτημένο στον τοίχο μου από έναν φίλο που διατηρεί πολύ στενούς δεσμούς με τους επαναστάτες. Το μήνυμα έλεγε: “Marcell, το σημείο ελέγχου ασφαλείας στο Sabaa Bahrat δεν υπάρχει πια. Καταστράφηκε από τους σημερινούς βομβαρδισμούς. Ξέρω ότι αυτό σημαίνει πολλά για σένα. Εύχομαι το κτίριο της πολεμικής αεροπορίας να είναι ο επόμενος στόχος. Ίσως τότε να νιώσω και εγώ κάτι παρόμοιο με αυτό που νιώθεις εσύ τώρα”.

Ο φίλος αυτός με ξέρει καλά. Ξέρει ότι σιχαίνομαι να γράφουν το όνομά μου με “Α” στα αραβικά, και το γράφει σωστά. Ξέρει ότι αυτό το συγκεκριμένο σημείο ελέγχου σημαίνει πολλά για μένα, όχι μόνο υπό την σκοπιά της επανάστασης, αλλά και σε προσωπικό επίπεδο. Ήταν παρών στην κηδεία της μητέρας μου, η οποία δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από τις δυνάμεις ασφαλείας σε αυτό ακριβώς το σημείο ελέγχου. Ήξερε ακόμα και ότι θα συμμεριζόμουν τον πόνο του, όταν με ενημέρωνε για το περιβόητο κτίριο της πολεμικής αεροπορίας, όπου διαδηλωτές εκεί βασανίζονται και σκοτώνονται. Και ήξερε για ποιο λόγο τον καταλάβαινα, όταν ήλπιζε να δει το κτίριο αυτό να βομβαρδίζεται.

Για μια στιγμή, η είδηση με χτύπησε σαν κεραυνός. Σήμαινε το απόλυτο τέλος εκείνων που αποτελείωσαν την δική μου ζωή και δεν μπορούσα να συλλάβω ακριβώς το συναίσθημα που ένιωθα. Αυτό που πραγματικά αισθανόμουν ήταν ένα ατέλειωτο μούδιασμα.

Επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας κάποια απ’ τα ιδανικά με τα οποία με μεγάλωσε η οικογένειά μου. Ως ένας άνθρωπος προερχόμενος από ένα συντηρητικά χριστιανικό υπόβαθρο, μεγάλωσα με την πεποίθηση ότι μόνο η αγάπη μπορεί να σβήσει τον πόνο της ανθρωπότητας σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί το μίσος. Πίστευα πώς οι ζωές όλων – χωρίς να έχει σημασία σε ποιους άνηκαν – ήταν απόλυτα ιερές. Γι’ αυτό και τάχτηκα κατά των εκτρώσεων, κατά του πολέμου, κατά των θανατικών ποινών.

Με την πεποίθηση ότι η συγχώρεση είναι δύναμη να με βαραίνει και ότι ο Χριστός, στον οποίο πίστευα, μας καλούσε να συγχωρούμε όσους μας έβλαψαν, η πραγματική δοκιμασία της πίστης μου ήταν να συγχωρέσω τους ανθρώπους σε εκείνο το σημείο ελέγχου, τους καινούργιους μου εχθρούς, αυτούς που σκότωσαν την μητέρα μου. Και απέτυχα. Πέρασα μια περίοδο όπου έπαθα ψύχωση με τους δολοφόνους της μητέρας μου. Ποιοι ήταν; Τι κάνουν; Από τι οικογένειες προέρχονται; Σε ποια σέκτα ανήκουν; Κατάφερα και δωροδόκησα κάποιον που μπορούσε να μου φέρει όλες τις απαντήσεις που έψαχνα. Κράτησα εκείνο το κομμάτι χαρτί για πάρα πολύ καιρό και ύστερα, όταν ήμουν πια αρκετά δυνατή, το κατέστρεψα.

Ήμουν σε θέση να παραδώσω τα ονόματά τους στους ένοπλους φίλους μου στον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, οι οποίοι μπορούσαν με την σειρά τους να διαδώσουν τις πληροφορίες και να βεβαιωθούν πως οι δολοφόνοι θα τιμωρούνταν. Όμως το κατέστρεψα, επειδή δεν μπορούσα να πάρω την απόφαση του θανάτου τους, δεν άντεχα καν να συμβάλλω σε μια τέτοια απόφαση. Το να κατέχω μια τέτοιου είδους δύναμη πραγματικά με τρομάζει. Το να έχω την διπλή ιδιότητα του θύματος και του κριτή είναι προνόμιο και κατάρα, και αυτό ξεπερνά τις δυνάμεις μου.

Ακόμα και έτσι όμως, κάθε βδομάδα τους αναζητούσα. Καθόμουν και τους μελετούσα από μακριά. Δυστυχώς, ήταν άνθρωποι όπως όλοι μας. Χαμογελούσαν και κουράζονταν. Αντάλλαζαν αστεία και θύμωναν. Δούλευαν σε διπλές βάρδιες και αναρωτιόμουν ποιος να δούλευε στην διάρκεια της βάρδιας όταν δολοφονήθηκε η μητέρα μου.

Πίνουν το τσάι τους ακριβώς όπως μου αρέσει και μένα, γλυκό και ελαφρύ. Ένας είχε και ένα γιο, πιτσιρίκι ακόμα, που ήρθε και τον επισκέφτηκε στο σημείο ελέγχου μαζί με μια γυναίκα, η μαντίλα της οποίας με εμπόδιζε να διακρίνω τα χαρακτηριστικά της. Να ήξερε άραγε η γυναίκα του ότι είχε πυροβολήσει την μητέρα μου; Ή, για να είμαι απόλυτα ακριβής, ότι την είχε σκοτώσει; Αργότερα, συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα πια να ανακαλώ στην μνήμη μου την μητέρα μου χωρίς να θυμάμαι και αυτούς μαζί. Τα χαρακτηριστικά των δολοφόνων άρχισαν να εμφανίζονται αργά στο χαμόγελό της, στις μπούκλες των μαλλιών της. Μέσα μου, η φωνή της εκδίκησης αντηχούσε πια πιο δυνατή από οτιδήποτε με είχε διδάξει εκείνη, πιο δυνατή ακόμα και από το γέλιο της. Εκείνη ήταν και η μέρα που αποφάσισα να σταματήσω να τους σκέφτομαι.

Δεν τους κρατώ πια κακία, όμως δεν μπορώ να τους συγχωρέσω. Βρίσκομαι εγκλωβισμένη ανάμεσα στον πόνο, την εκδίκηση και την συγχώρεση. Δεν μπορώ – αν και θα μπορούσε να είναι και η αλήθεια – να παραδεχτώ ότι και αυτοί δεν είναι παρά θύματα του καθεστώτος του Άσαντ, ένα καθεστώς που τους μετέτρεψε σε δολοφόνους. Εκκρεμεί δίκη ανάμεσά μας στα δικαστήρια της Συρίας. Ήλπιζα να αποσύρω κατηγορίες μετά την πτώση του καθεστώτος του Άσαντ, ως σύμβολο συγχώρεσης, καθώς ακόμα πιστεύω πως είναι κομμάτι της λύσης για να επανέλθει η ειρήνη στην Συρία.

Έτσι, η είδηση ότι το σημείο ελέγχου βομβαρδίστηκε από το Ισλαμικό Μέτωπο πριν λίγες μέρες ήταν γροθιά στο στομάχι. Είμαι χαρούμενη που πέθαναν; Άλλαξα όντως τόσο πολύ που μπορώ να αντλώ ευτυχία απ’ τον θάνατο των άλλων; Έχασα το προνόμιο της μελλοντικής συγχώρεσης; Ή μήπως η ιερότητα της ζωής δεν είναι πια τόσο ιερή για μένα; Τόσο πολύ διέφθειρε ο πόλεμος την ψυχή μου λοιπόν;

Δεν ξέρω ποια ακριβώς συναισθήματα με κατακλύζουν, όμως αυτή την στιγμή, κατανοώ απόλυτα την κραυγή εκδίκησης όλων των θυμάτων. Και κατανοώ ότι όλα χάνουν την αξία τους όταν καλείσαι καθημερινά να αναμετρηθείς με τον θάνατο. Όταν μαθαίνεις να προσαρμόζεσαι, ο θάνατος σου εμπνέει μεγαλύτερο σεβασμό απ’ την ζωή, το ξέρω καλά. Στις μέρες μας, όπου η προηγούμενη είναι ίδια με την επόμενη, ο θάνατος είναι ο κανόνας και η ζωή η εξαίρεση.

Η ανακοίνωση του Ισλαμικού Μετώπου δηλώνει πως σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, κατά την επιχείρηση, σκοτώθηκαν περισσότεροι από 50 στρατιώτες και δολοφόνοι του Άσαντ. Αναρωτιέμαι αν οι φονιάδες της μητέρας μου είναι ανάμεσα στους 50. Ή μήπως ήταν αθώοι άνθρωποι που σκοτώθηκαν; Άνθρωποι που έτυχε απλά να βρίσκονται στο λάθος σημείο την λάθος στιγμή; Δεν θέλω εκδίκηση, αλλά ανάμεσα στην θλίψη μου για αθώους ανθρώπους και φίλους, δεν έχω την ανθρωπιά να στεναχωρηθώ για ένα σημείο ελέγχου, ή για κρατικά ιδρύματα ή για δολοφόνους. Ακόμα παλεύω να νιώσω έκπληξη για το αίσθημα λύπης προς όσους αθώους χάθηκαν. Δεν είμαι ικανή να νιώσω θλίψη για τους δολοφόνους που σκοτώθηκαν, παρά την βαθιά μου πεποίθηση ότι η ειρήνη είναι η λύση για αυτόν τον κόσμο.

Φέτος, για τα γενέθλιά μου, έλαβα ένα μικρό πιστόλι από έναν φίλο που ανησυχούσε για μένα, ευάλωτη καθώς ήμουν σε μια ξένη χώρα όπου πλέον σχεδόν όλοι κυκλοφορούν οπλισμένοι. Ποιος να το σκεφτόταν ότι ένα όπλο θα γινόταν σύμβολο αγάπης; Όμως με θλίβει που γίνομαι το θύμα για δεύτερη φορά. Η πρώτη ήταν όταν έχασα την μητέρα μου. Η δεύτερη όταν έχασα την ιδιότητα του θύματος. Ο δολοφόνος μέσα μου ξυπνούσε όλο και πιο δυνατός και αισθανόμουν χαρούμενη για τους φόνους των συνανθρώπων μου.

Η ικανότητά μου για επιβίωση εξαρτάται από τον θάνατο των άλλων. Αυτή είναι η ιδέα με την οποία πορεύομαι πλέον στην ζωή, η δικαιολογία που χρησιμοποιώ: “Για να ζήσω εγώ πρέπει αυτός να πεθάνει.” Και είναι ακριβώς αυτό που θα δώσει την νίκη σε αυτό το φονικό καθεστώς, ανεξάρτητα από την όποια πολιτική αλλαγή μπορεί να πετύχει η Συρία. Το καθεστώς πέτυχε να μας μετατρέψει όλους σε δολοφόνους. Θλίβομαι που τα παιδιά μας θα πρέπει να ζήσουν με μας αφότου όλοι θα έχουμε μεταλλαχθεί είτε σε δολοφονικές μηχανές είτε σε πλάσματα που πανηγυρίζουν τον σκοτωμό των άλλων.

H Marcell Shehwaro αρθρογραφεί στο ιστολόγιο marcellita.com ενώ στο Twitter δημοσιοποιεί στο @Marcellita, κυρίως στην αραβική γλώσσα και στα δύο. Διαβάστε όλα τα άρθρα της στήλης εδώ.