Γινόμαστε μάρτυρες της εξαφάνισης του “μμμ”; Χμμ, ίσως — και όχι μόνο στα αγγλικά

US President Barack Obama and Dutch Prime Minister Mark Rutte both favor "uh" (or "eh" in Dutch) over "um." Younger people and women are more likely to say "um." Credit: PRI's The World/Reuters. Republished with permission

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και ο Ολλανδός Πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε προτιμούν και οι δύο το “μμμ” (ή “ε” στα ολλανδικά) αντί του “χμμ.” Οι πιο νέοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να πουν “χμμ”. Ευχαριστίες: PRI, The World/Reuters.

Αυτό το άρθρο αποτελεί μια ραδιοφωνική μετάδοση του Ari Daniel [en] για το project The World in Words [en] (Ο κόσμος σε λέξεις) που αρχικά δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα PRI.org στις 5 Φεβρουαρίου 2015 και επαναδημοσιεύεται ως μέρος μιας συμφωνίας ανταλλαγής περιεχομένου.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα επιφωνήματα “μμμ” [“uh”]  και “χμμ” [“um”] είναι κατά κάποιο τρόπο διαφορετικά. “Φαίνεται ότι η περίπτωση του “χμμ” γενικά σηματοδοτεί μια μακρύτερη και πιο σημαντική παύση από αυτή του “μμμ””, λέει ο Mark Liberman, ένας γλωσσολόγος του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Τουλάχιστον αυτός αυτό σκέφτηκε.

Ο Liberman μελετά αυτές τις ονομαζόμενες “συμπληρωμένες παύσεις” για πάνω από μια δεκαετία [en] και έκανε μια αρκετά σοβαρή ανακάλυψη.

“Καθώς μεγαλώνουν οι Αμερικανοί, χρησιμοποιούν το “μμμ” περισσότερο”, λέει ο ίδιος. “Και σε όλες τις ηλικίες, οι άντρες χρησιμοποιούν τον “μμμ” πιο πολύ από τις γυναίκες”.

Αν παρατηρήσεις το “χμμ”, ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Οι πιο νέοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το “χμμ” πιο πολύ από τους γηραιότερους. Και ανεξάρτητα από την ηλικία, οι γυναίκες λένε “χμμ” πιο συχνά από τους άντρες. Κανείς, ούτε καν οι γλωσσολόγοι, δεν περίμεναν αυτό το αποτέλεσμα· μέχρι να μελετήσουν αυτές τις παύσεις δισταγμού, νόμιζαν ότι έχει να κάνει πιο πολύ με τη διάρκεια του χρόνου που ένας ομιλητής διστάζει, παρά με το ποιος είναι ο ομιλητής.

Τότε, στα τέλη του προηγούμενου καλοκαιριού, ο Liberman παρευρέθηκε σε ένα συνέδριο στο Χρόνιγκεν στην Ολλανδία. Κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος για καφέ, ο Liberman συνομίλησε με μια μικρή ομάδα ερευνητών. Ανέφερε τα ευρήματά του σχετικά με τις διαφορές της ηλικίας και του φύλου που σχετίζονται με τα επιφωνήματα “χμμ” και “μμμ”, κάτι που παρακίνησε την ομάδα να αναζητήσει αυτό το πρότυπο και πέρα από τα αμερικανικά αγγλικά [en]. Αυτοί εξέτασαν τα βρετανικά αγγλικά, τα σκοτσέζικα, τα γερμανικά, τα δανέζικα, τα ολλανδικά και τα νορβηγικά.

Το αποτέλεσμα, λέει ο γλωσσολόγος του Πανεπιστημίου του Χρόνιγκεν Martijn Wieling, είναι ότι “σε όλες τις περιπτώσεις καταλήξαμε στο ίδιο πράγμα”. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους Αμερικανούς που ανέλυσε ο Mark Liberman, οι γυναίκες και οι πιο νέοι λένε “χμμ’ πιο πολύ απ’ ό,τι “μμμ”.

Το συμπέρασμα του Wieling είναι ότι γινόμαστε μάρτυρες μιας αλλαγής της γλώσσας που βρίσκεται σε εξέλιξη και ότι “οι γυναίκες και οι νεότεροι ηγούνται αυτής της αλλαγής”.

Το μέλλον του “χμμ”

Αυτό το σχέδιο, ότι οι γυναίκες και οι νεότεροι μας πηγαίνουν μπροστά είναι χαρακτηριστικό για τις περισσότερες αλλαγές της γλώσσας. Αλλά γιατί είναι το “χμμ” το μέλλον μας, κατά μήκος δύο ηπείρων και πέντε γερμανικών γλωσσών; Αυτό αποτελεί ακόμα γρίφο.

Josef Fruehwald's research suggests that the use of 'um' is preferred among females and young people. Credit: Josef Fruehwald/University of Edinburgh. Republished with permission.

Η έρευνα του Josef Fruehwald δείχνει ότι η χρήση του “χμμ” προτιμάται μεταξύ των γυναικών και των νεότερων ανθρώπων. Ευχαριστίες: Josef Fruehwald/Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. 

Ο Josef Fruehwald, ένας κοινωνιο-γλωσσολόγος του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου συμφωνεί ότι το “χμμ” και το “μμμ” διαφέρουν ελαφρώς. Αλλά απ’ όσο γνωρίζει, σχετίζονται αρκετά.

“Όταν έχεις δύο επιλογές, μπορείς να αρχίσεις να χρησιμοποιείς τη μία πιο συχνά και ίσως να αντικαταστήσεις την άλλη, οπότε να μην υπάρχει πλέον δεύτερη επιλογή”, λέει ο ίδιος. “Επομένως, γιατί προτιμάμε το “χμμ”; Είναι απλώς η μια από τις δύο επιλογές. Υπάρχουν πάντα τυχαίες επιλογές στην όλη κατάσταση”.

Με την έννοια της τυχαίας επιλογής, εννοεί ότι δεν γνωρίζουμε γιατί συμβαίνουν τέτοιες αλλαγές στη χρήση, ή πότε θα συμβεί η επόμενη. Ο Fruehwald παραδέχεται ότι οι γλωσσολόγοι δεν είναι καθόλου καλοί στο να προβλέπουν το μέλλον — είναι χειρότεροι κι από τους μετεωρολόγους! Η γλώσσα, λέει, είναι ακόμα πιο χαοτική από τον καιρό.

Όσο για το πώς μεταπήδησε μια τέτοια γλωσσολογική τάση από τη μια γλώσσα στην άλλη, ο Fruehwald λέει ότι “υπάρχουν κάποιες καταγεγραμμένες περιπτώσεις που τέτοια πράγματα συμβαίνουν, συνήθως εκεί όπου οι άνθρωποι μπορούν να μιλήσουν και τις δύο γλώσσες και να δανειστούν χαρακτηριστικά ο ένας του άλλου”.

Τα αγγλικά είναι πιο πιθανό να επηρεάζουν τις άλλες γλώσσες, ωστόσο ακόμα δεν γνωρίζουμε ότι όντως αυτό συμβαίνει με την περίπτωση του “χμμ”. Γι’ αυτό απαιτείται περισσότερη έρευνα και περισσότεροι γλωσσολόγοι.

Και όσον αφορά στο μέλλον, τα “χμμ” και “μμμ” μπορεί να κάνουν πισωγυρίσματα σε θέματα δημοτικότητας. Ή ίσως να παρακολουθήσουμε την εξαφάνιση του “μμμ” από το λεξιλόγιό μας.

Λοιπόν, στον Fruehwald θα λείψει το “μμμ”; “Δεν έχω κανένα ισχυρό συναισθηματικό δέσιμο με κανένα από αυτά”, παραδέχεται. “Ωστόσο, με βάση τις δημογραφίες της ηλικίας μας, είμαι πιθανόν ένας χρήστης περισσότερο του “μμμ”. Έτσι, ίσως εκεί θα πρέπει να μείνω πιστός”.

Το podcast ‘Ο κόσμος σε λέξεις’  βρίσκεται και στο Facebook και στο iTunes.

Ο Patrick Cox προσθέτει: Επίσης, σε αυτό το podcast, μια συζήτηση με τον Michael Erard, συντάκτη του Schwa Fire και συγγραφέα του “Um…:Slips, Stumbles and Verbal Blunders, and What They Mean.”

Credit: David Conrad. Republished with permission.

Ευχαριστίες: David Conrad. 

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.