Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Τυνησιακή επανάσταση 2011 [1].
Ο ανώνυμος πολιτικός σκιτσογράφος από την Τυνησία ‘_Z_’ χρησιμοποιεί το blog του debatunisie.com [2] για να εκφράσει τις απόψεις του από το 2007. Οι καρικατούρες του οι οποίες δεν ικανοποιούσαν τον πρώην αυταρχικό κυβερνήτη Zeine el-Abidin Ben Ali, δε φαίνεται να ευχαριστούν ούτε τους ισλαμιστές της Τυνησίας.
Ο _Z_ λέει ότι υπάρχουν μόνο δύο κόκκινες γραμμές τις οποίες δεν περνάει ποτέ: “ο λίβελος και ο ρατσισμός”. Γι’ αυτόν η θρησκεία δεν θα έπρεπε να αποτελεί ένα ταμπού και γι΄αυτό το λόγο προκάλεσε μερικούς χρήστες του διαδικτύου που έκαναν αναφορά στη σελίδα του στο Facebook [3] σχετικά με καρικατούρες τις οποίες το Ισλάμ θεωρεί προσβλητικές. Στις 7 Αυγούστου, 2011 ο _Z_ έγραψε [4]:
En réponse à leurs protestations les robots de Zuckerberg m'interdisent durant 30 jours de publier sur mon profil(…)La guerre contre les “bonnes mœurs”, la morale religieuse, la bigoterie, doit être absolue. En ce qui me concerne, il est évident que je serai bientôt hors-la loi à partir du moment que la constituante validera la loi sur l'atteinte au sacré.
Πήρα συνέντευξη από τον _Z_ μέσω e-mail σχετικά με τις καρικατούρες του, την ανωνυμία, τη θρησκεία και την ελευθερία της έκφρασης στην Τυνησία.
Global Voices (GV): Πότε και για ποιο λόγο αποφάσισες να χρησιμοποιήσεις ένα blog για να δημοσιεύσεις τα καρτούν σου;
_Z_: Ξεκίνησα το blog μου στις 28 Αυγούστου 2007. Από την πρώτη στιγμή ήταν ξεκάθαρο για΄μένα ότι ο στόχος μου θα ήταν το καθεστώς του Ben Ali. Στην αρχή έγραφα μόνο κείμενα. Έπειτα είχα την ιδέα να τα συνοδεύσω με ζωγραφιές. Αυτό έκανε το blog μου μοναδικό και προσέλκυσε μεγαλύτερο κοινό.
Αν και το ρητό “μια εικόνα είναι καλύτερη από χίλιες λέξεις” παραμένει σωστό, ήταν σημαντικό για'μένα να τονίσω το γραπτό λόγο επειδή η δράση μου ήταν κατά κύριο λόγο πολιτική και διανοητική κάτι που μία καρικατούρα από μόνη της δεν μπορεί να διασφαλίσει.
GV: Χρησιμοποιείς το ψευδώνυμο _Z_. Σχεδόν 19 μήνες μετά την πτώση του καθεστώτος του Ben Ali προτιμάς ακόμα να κρατάς κρυφή την ταυτότητά σου. Για ποιο λόγο;
_Z_: Η θέση μου απέναντι στο πρώην καθεστώς του Ben Ali απαιτούσε απόλυτη επαγρύπνηση από τη μεριά μου όσον αφορά την ταυτότητά μου. Έπρεπε να προστατέψω τον εαυτό μου για να αποφύγω κάποια πιθανή αντίποινα. Η δικτατορία έπεσε πριν από 19 μήνες και μέχρι τώρα δεν έχει διεξαχθεί καμία σοβαρή έρευνα στην πολιτική του διαδικτύου [κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Ben Ali]. Αυτή η μηχανή, την οποία ονομάζουμε Ammar 404, και η οποία χρησιμοποιήθηκε για να σκορπίσει τον τρόμο στο δίκτυο της Τυνησίας (λογοκρισία, συλλήψεις, απειλές…), μπορεί να υπάρχει ακόμα και σήμερα περιμένοντας για ένα σήμα επανενεργοποίησης. Γι’ αυτό τίποτα δεν έχει αλλάξει για'μένα παρά τις εμφανίσεις και γι'αυτό το λόγο κρατώ ακόμα την ανωνυμία μου.
[5]“Το Εθνικό Θέατρο της Τυνησίας παρουσιάζει (για πέμπτη φορά) την εκλογική κωμωδία”. Σκίτσο που δημοσιεύθηκε στις προεδρικές εκλογές της Τυνησίας του 2009.
GV: Κανένας δεν τόλμησε ποτέ να κοροϊδέψει τον Ben Ali και να γελοιοποιήσει το καθεστώς του με τον τρόπο που το έκανες εσύ. Το πρώην καθεστώς δεν κατάφερε να αποκαλύψει την ταυτότητά σου. Πώς κατάφερες να κρατήσεις την ανωνυμία σου; Έχεις μερικά κόλπα που θα ήθελες να μοιραστείς με τους χρήστες του διαδικτύου που εκφράζουν την αγανάκτησή τους για να αποκρύψουν τις ταυτότητες τους;
_Z_: Για να προστατέψουν τους εαυτούς τους πρέπει απλά να διαχωρίσουν τις διαδικτυακές ζωές τους από την καθημερινή τους ζωή χρησιμοποιώντας διαφορετικά e-mails και proxies. Αλλά το πιο σημαντικό είναι να διατηρήσουν απόλυτη εχεμύθεια και να αποφύγουν να συζητάνε για τη δραστηριότητά τους ακόμα και στους πιο κοντινούς κύκλους. Η διαρροή πληροφοριών επέτρεψε αρκετές φορές τη σύλληψη χρηστών του διαδικτύου και αυτό συνέβη στην περίπτωση του Zouhaier Yahyaoui [6]. [Ο πρώτος χρήστης του διαδικτύου της Τυνησίας που καταδικάστηκε και φυλακίστηκε]
GV: Για'σένα δεν υπάρχουν κόκκινες γραμμές. Με την άνοδο των Ισλαμιστών στην εξουσία ξεκίνησες όχι μόνο να τους κριτικάρεις αλλά και να σχεδιάζεις ισλαμικά θρησκευτικά σύμβολα (Θεούς, Προφήτες..). Αυτό προκάλεσε τους Ισλαμιστές οι οποίοι έκαναν αναφορά στη σελίδα σου στο Facebook Debatunisie. Μπορεί η πρόκληση να βοηθήσει στο να καταργηθούν τα ταμπού;
_Z_: Θεωρώ μόνο το λίβελο και τις ρατσιστικές προσβολές ως κόκκινες γραμμές. Κατά τα άλλα δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να δικαιολογήσει οποιουδήποτε είδους λογοκρισία. Αν και γνωρίζω ότι πληγώνω τα συναισθήματα μερικών, πιστεύω ότι πρέπει να εξυψώσουμε την κυριαρχία της ελευθερίας πάνω από τη θρησκευτική ιερότητα (ακόμα και αν αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία) και να δεχτούμε το διάσημο ρητό που λέει:“ Διαφωνώ με αυτό που λες αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματος μου το δικαίωμά σου να το λες”.
Κατά την άποψή μου η δημοκρατία δε συμπορεύεται με την κυρίαρχη άποψη (η οποία οδηγεί στη δικτατορία της πλειοψηφίας),αλλά περισσότερο στην δυνατότητα να εκφράσει κανείς δημόσια μία ιδέα, ακόμα και αν εκφράζει μία μειοψηφία ή είναι ενοχλητική, εφόσον δεν είναι δυσφημιστική ή ρατσιστική.
Για΄μένα είναι η ελευθερία των συνειδήσεων (άρθρο 5 του συντάγματος) η οποία κάνει την έννοια της ιερότητας σχετική. Έτσι η βλασφημία υπάρχει μόνο στα όρια ενός θρησκευτικού συστήματος αλλά όχι σε ένα σύστημα που δέχεται την ελευθερία των συνειδήσεων. Αν και το άρθρο 5 υπάρχει σήμερα, στην πράξη αγνοείται. Ξεκίνησαν νομικές διαδικασίες ενάντια στη Nessma TV [7] για τη μετάδοση ενός animation που αντιπροσωπεύει το Θεό. Καταδίκασαν ένα χρήστη του Internet σε 7,5 χρόνια φυλάκισης [8]για τη δημοσίευση βλάσφημων σκίτσων. Είναι προφανές λοιπόν ότι στην πράξη τα θρησκευτικά ταμπού προηγούνται της ελευθερίας των συνειδήσεων και κατά συνέπεια όλων των ελευθεριών.
[9]Μία γυναίκα γράφει “ελευθερία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια” στο πάτωμα. Είναι περικυκλωμένη από την Ισλαμική Shahada με τη μορφή τσιμεντένιων τοίχων. Με αυτήν την καρικατούρα που δημοσιεύθηκε στις 10 Ιουνίου ο _Z_ κατακρίνει το τελικό προσχέδιο του νέου συντάγματος [10] το προοίμιο του οποίου λέει ότι” κυριαρχείται από την εμμονή της ταυτότητας”.
GV: Το Ισλαμιστικό κόμμα Ennahdha πρότεινε πρόσφατα ένα νομοσχέδιο ενάντια στη βλασφημία [11]. Ανησυχείς για το εάν τα σκίτσα σου θα λογοκριθούν στην περίπτωση που η Εθνική Συντακτική Συνέλευση (NCA-National Constituent Assembly) εγκρίνει αυτό το νομοσχέδιο;
_Z_: Μετά τη γέννηση μίας επανάστασης στο όνομα της ελευθερίας δεν έχουμε με κανέναν τρόπο το δικαίωμα να φτιάχνουμε το χάρτη των ελευθεριών με βάση τα ταμπού και τις θρησκευτικές απαγορεύσεις.Είναι σαν να ξεκινάμε με τις γρίλιες όταν σχεδιάζουμε έναν κήπο. Αυτό κάνουν οι Ισλαμιστές και γι’ αυτό το λόγο είμαι ενάντια στην πολιτική τους. Θα συνεχίσω να προκαλώ ακόμα και αν αυτό δυσαρεστεί ένα μεγάλο μέρος του κοινού μου ή αν με κάνει παράνομο επειδή υπάρχει όντως ο κίνδυνος η NCA να εγκρίνει αυτό το αντί-επαναστατικό νομοσχέδιο
GV: Η πτώση το καθεστώτος Ben Ali αποκάλυψε ταλαντούχους Τυνήσιους σκιτσογράφους. [12] Τι πιστεύεις γι’ αυτά τα νέα ταλέντα;
_Z_: (Το γεγονός αυτό) είναι φανερό και ευτυχές. Αλλά πολλοί ζηλεύουν την ανωνυμία μου. Αυτό δεν είναι ένα καλό σημάδι καθώς φανερώνει την επάνοδο του φόβου και της λογοκρισίας. Παρόλα αυτά παραδέχομαι ότι ακόμα απολαμβάνουμε μία ατμόσφαιρα ελευθερίας που δε συγκρίνεται με αυτή που βιώναμε κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Ben Ali.
Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Τυνησιακή επανάσταση 2011 [13]